...आणि मा. एव्हरेस्ट प्रदक्षिणा पूर्ण झाली!

कळसुबाई ट्रेक विथ मिस्टेरिअस रेंजर्स, २४-२५ जून २०१७


कळसुबाई शिखर! दीड वर्षानंतर (१९ डिसेंबर २०१५) पुन्हा एकदा खुणावत होतं! एक वेगळा उद्देश साथीला घेऊन!



हिवाळा ऋतू, नाईट ट्रेक, महाराष्ट्राचे “मा. एव्हरेस्ट” बघण्याची उत्सुकता, गुरुदासची साथ, टॉर्चच्या प्रकाशात चढलेल्या शिड्या, शेवटीशेवटी संपलेला स्टॅमीना, शिखरावरून दिसणारा सूर्योदय, आलेखची साथ, पहाटेच्या थंड वाऱ्याची हुडहुडी, कळसुबाई मातेचे दर्शन, रवींद्र इनामदार ने काढलेला माझा सुंदरसा फोटो, “वेल डन मॅडम” म्हणतं विशालने केलेले हस्तांदोलन, साहस आणि भक्तीचा अनोखा संगम आणि जगाच्या “मा. एव्हरेस्ट” दर्शनाची अभिलाषा! आठवणींची ही शिदोरी घेऊन पुन्हा एकदा ह्या ट्रेकला आले होते!

पावसाळा ऋतू, दिवसाचा ट्रेक, टीपटीप बरसणारा पाऊस आणि स्वत:मधील क्षमतांना तपासून पाहण्याची मनीषा!

सकाळी सहा वाजता ट्रेक सुरु केला. पावसाने नुकतीच उघडीप दिली होती. सकाळचा मंद गार वारा, सूर्यावर काळ्या नभांचे अधिराज्य, हिरवाईने नटलेली धरती, पाण्याने भरलेली भात खेचरे, डोंगरावर अलगद सावरलेले मेघ, पक्षांचा किलबिलाट, डोंगरावरून कोसळणारे धबधबे आणि दूर उंचावर दिसणारे कळसुबाई शिखर! दिवसा ट्रेकचे डोळासुख काही औरच नाही!




दोन्ही बाजूला भात शेते आणि चिखलाने माखलेल्या गवताने ग्रासलेल्या शेताच्या अरुंद बांध्यावरून जाताना खूप हळूवार पाऊले टाकत होते. 




खळाळणारा ओढा पार केला आणि चढण सुरु झाली. चढाईवर चिखलाने निसरडं झालं होतं. चिखल मिश्रित गढूळ पाण्याचे ओहोळ वाहत होते. चढाईवर काही ठिकाणी दगडी पायऱ्यांवरूनही पाणी वाहत होते.

पाऊस, चिखल, घसरडं, चिकचिक, पाण्याने वाहणारे ओढे, झरे, हलकासा गारठा इ. गोष्टी पावसाळा म्हटल्या की आल्याचं. स्लीप होण्यापासून स्वत:ला बचावण्यासाठी नेहमीचे अॅक्शनचे शूज न घालता केचुआचे FORCLAZ 500 शूज घातले होते. त्याची चांगली ग्रीप मिळत होती आणि ट्रेकिंग स्टीकचा आधार होताचं!

पहिली चढण चढून गेल्यावर शिखराच्या पायथ्याशी कळसूबाई मातेचं मंदिर आणि मातेला अर्पण निधीतून उभारलेले प्रवेशद्वार लागले!

नांगरलेल्या शेतातून चालत आल्याने शूजवर चिखलाचा थर साठला होता. शूज जाम जड झाले होते. डबक्यातील गढूळ पाण्यात शूज बुचकाळून घेतला आणि चिखल कमी होऊन शूजचा जडपणा किंचित कमी झाला.

आता रिमझिम पाऊस सुरु झाला होता. एक एक चढाई पार करत चालले होते. काही ठिकाणी हाताच्या आधाराने चढावे लागल्याने हात चिखलाने भरले होते. आतापर्यंत पॅन्ट, जॅकेट, हात चिखलाने माखले होते. पाण्याने भरलेला डबका किंवा ओहोळ दिसला की हात स्वच्छ करत ट्रेक करण्याचा उपक्रम चालू होता.

एक चढण पूर्ण झाली की छोटे पठार लागत होते आणि पठारावरून आजूबाजूचा निसर्ग अफलातून दिसत होता. डोंगरात पहुडलेले गाव, कौलारू घरे, पाण्याने भरलेली हिरवीगार भात खेचरे, भंडारदरा धरणाचा जलाशय...हळूहळू टीपक्याएवढे दिसू लागले होते.

काही दगडी पायऱ्या पार केल्या आणि पहिली लोखंडी शिडी आली. अलीकडेचं ती रंगवलेली असावी. एका वेळी ४-५ ट्रेकर्सचं शिडी चढून जात होते. ट्रेकर्सचे लोंढेच्या लोंढे आल्याने आणि सूरक्षेच्या दृष्टीने वाट पहावी लागत होती. शिडीवरून एकतर चढावे लागत होते नाहीतर उतरावे लागत होते. दोन्ही करणे धोक्यादायक होते. शूज घसरड्या चिखलाने भरलेले होते त्यामुळे शिडी चढताना काळजी घ्यावी लागत होती. ५०-६० लोखंडी गजयुक्त ही शिडी चढताना खालची दगडी कपार आणि त्यावरून वाहणारे पाणी थोडी भीती निर्माण करत होते. शिडीच्या कडा वरच्या बाजूला असल्याने पाय त्या कडेवर ठेवावा लागत होता आणि तो सपाट लोखंडी बार नसल्याने दोन्ही बाजूच्या गजांचा हाताने आधार घेत एक एक लोखंडी बार एकाग्रतेने चढावा लागत होता. त्यात पावसाने हे लोखंडीबार ओले झाले होते आणि त्यावरून चिखलाने भरलेल्या शूज ची ग्रीप बसली नाही तर पाय सटकण्याची शक्यता जास्त होती! दोन्ही बाजूचे लोखंडी गज देखील पाण्याने ओले झाले होते, पाऊस सुरु असल्याने त्यावरून पाणी वाहत होते. आधाराचा हात घसरत होता आणि हाताची घट्ट पकड मिळत नव्हती! एकाच वेळी पाय घट्ट रोवण्यासाठी आणि हाताची पकड घट्ट बसण्यासाठी प्रयत्न करावे लागत होते. कौशल्यपूर्णतेने मी शिडी पार केली. शिडी पार करून करून गेल्यावर लक्षात आले मी खूप सराईतपणे, विनाघबराट शिडी पार केली होती!

थोडं चढून गेल्यावर दुसरी शिडी लागली. ही चांगलीच मोठी आणि वळणदार शिडी होती. हिला शंभराहून जास्त आडवे लोखंडी गज असतील. ट्रेकर्स ची प्रचंड गर्दी, चढण्या-उतरण्यासाठी रांगेत खडे असलेले ट्रेकर्स, गज आणि दगडी कपारीवरून उडया मारणारी माकडे, पाऊस, कपारीतून वाहणारे पाणी यामुळे ही शिडी चढणे आव्हान होते. संपूर्ण एकाग्रतेचा कसं लागला. लक्ष एकवटून शिडी चढावी लागल्याने मानसिक थकवा आल्यासारखं वाटलं. शिडी पार झाली, “हुश्श” झालं आणि लक्षात आलं वरून पावसाने शरीर ओलं झालं असलं तरी आतून घामाने भिजलेलं होतं!  



इथून पुढे जवळ जवळ दीड तासाचा ट्रेक राहिला होता. साधारण १३०० मीटर उंचावर आलेलो. पाऊस बरसत होता, ढगांनी गाव आच्छादले गेले होते, काही ठिकाणी ढगांचे छोटे छोटे पुंजके तर काही ठिकाणी एकाच पसरट ढगाची चादर तर काही ठिकाणी वाऱ्यासोबत हळूवार मार्गक्रमण करणाऱ्या ढगांची रांग! नजर खिळवून ठेवणारा आसमंत आणि निसर्ग!

वाटेत भेटणाऱ्या ट्रेकर्स सोबत निसर्गाची स्तुती, एक स्मितहास्य, एक कुतूहल, एक कौतुक सोबतीला घेऊन पुढचा ट्रेक सुरु होता. हळूहळू शिखर नजरेच्या टप्प्यात येऊ लागले. आता शेवटची शिडी लागली. इथे शिखरावरून येणाऱ्या ट्रेकर्सची इतकी प्रचंड गर्दी झाली होती की तासनतास वाट पहावी लागणार होती. पर्याय नव्हता. दोन रांगा झाल्या, शिडी चढणारे आणि उतरणारे! मला तर स्टीक कोणाला लागणार नाही ह्याची सतत काळजी घ्यावी लागत होती. आता दोन्ही हात एकाच लोखंडी गजावर ठेऊन एक एक पायरी चढावी लागत होती. खरंतर लोखंडी आडव्या गजाच्या मधोमध पाय ठेऊन चढणं हे समतोलपणाच्या दृष्टीने योग्य पाऊल. पण नाविलाज होता. ट्रेकर्सचा प्रचंड लोंढा. उतरणारा गजाच्या एका कडेला आणि चढणारा एका कडेला! मी पुन्हा त्याच एकाग्रतेने एका दमात शिडी चढले आणि वर उभा असलेला प्रवीण म्हणे, “मॅडम, एकदम नॉन स्टॉप हा”! त्याच्या कौतुकाच्या शब्दाने मी पण खूष झाले!

ह्या टप्प्यावर आधीच्या ट्रेकला माझा स्टॅमीना संपला होता, शरीराचा तोल जात होता. विशाल पुढे, मागे आलेख आणि मधे मी असा हा टप्पा पूर्ण केला होता आणि शिखर समीट झालं तेव्हा मी म्हटल होतं , राजा, इथे माझा एक फोटो काढ. हा क्षण मला कायमचा स्मरणात राहयला हवा आहे. मी परत कळसूबाई ट्रेक करेन असं मला वाटतं नाही..

आज मी पुन्हा एकदा शिखर समीट केलं होतं! शिखरपूर्ती आणि उद्देशपूर्तीचा द्विगुणीत आनंद मी अनुभवतं होते!



शिखरावरून नजारा अलौलिक आणि विलोभनीय दिसत होता! सर्वत्र हिरवेगार वस्त्र नेसलेली निसर्ग देवता आणि ह्या हिरव्यागार वस्त्रावर पांढऱ्या ढगांचे बुट्टेदार नक्षीकाम! पर्जन्यऋतू हाच त्याचा कारागीर आणि तोच त्याचा चित्रकार!




शिखरावर गार वारा सुटला होता. ओल्याचिंब शरीराला त्या गार वाऱ्याने हुडहुडी भरली होती. हात गार पडले होते. शूजमधे पाणी साठल्याने पायाची बोटे बधीर होऊन त्यांना वाम आला होता. थंडीमुळे शूजमधलं पाणी काढायला मन धजावत नव्हतं. कुडकुडत होतो पण तिथून पाऊल उचलतं नव्हतं! कळसुबाई माता आणि पर्जन्य देवता यांची गाठभेट कृतार्थ करणारी होती!

आईची आठवण म्हणून याहीवेळी मी ओटीचं सामान सोबत घेतलं होतं! कळसुबाई देवीचं दर्शन घेतलं आणि देवीसमोर ओटी ठेवली!




ट्रेक परतीचा प्रवास सुरु झाला. येणाऱ्यांची गर्दी सुरूचं होती! पहिली शिडी उतरताना अत्यंत हळूहळू उतरले कारण थंडीमुळे शरीर कुडकुडत होते आणि शूजमधल्या पाण्याने बोटे बधीर झालेली होती. ही शिडी उतरल्यावर थंडी थोडी कमी झाली. पाऊसानेही थोडी उघडीप दिली होती.

उतराई जिकिरीची झाली होती. चिखल, घसरण वाचवत कुठे दगडावर पाय स्थिरावत जाता येईल अशी कसरत सुरु होती. अजिबात घाई न करता, शांत चित्ताने, संपूर्ण एकाग्रतेने शिड्या उतरल्या आणि संपूर्ण उतरण पार केली. हे करताना मी घातलेल्या शूज मुळे मिळालेल्या ग्रीपचा फारचं उपयोग झाला असे वाटले!

मला पाहिल्या पाहिल्या शिव म्हणे, “लवकर आलात की मॅडम तुम्ही”! माझा उद्देश सफल झाल्याची पावती मला मिळाली होती!

बेस व्हिलेजच्या मंदिरापाशी आल्यावर उद्दिष्टपूर्तीसाठी देवीचे मनोमन आभार मानले. हो, पहिला ट्रेकच्या वेळी जगातील “मा. एव्हरेस्ट” दर्शनाची इच्छा निर्माण झाली होती. ती इच्छा बाळगून महाराष्ट्राचे “मा. एव्हरेस्ट” बघावे ह्या उद्देशाने मी पहिला कळसुबाई ट्रेक केला होता!. २ मे २०१७ रोजी हिमालयातील “मा. एव्हरेस्ट” शिखराचे दर्शन झाले! आज ट्रेक समीट झाल्यावर “मा. एव्हरेस्ट” प्रदक्षिणा खऱ्या अर्थाने पूर्ण झाली असे वाटले! त्या ट्रेकसाठी केलेल्या एन्ड्युरन्स सरावाचा काय परिणाम झालाय ते पडताळून पाहण्याचा एक वेगळा उद्देश मनात धरून आजचा हा ट्रेक केला होता!

पहिल्या ट्रेकच्या तुलनेत बराच फरक मी अनुभवला,

·  --  ------समीट पर्यंत स्टॅमीना कायम होता. रादर यावेळी थकायला, दमायला झाले नाही.
  एनर्जी बरकरार होती! खूप सहजतेने ट्रेक समीट करू शकले.

       ---------यावेळी शरीराचा तोल छान पैकी सांभाळता आला. शिड्या चढताना-उतरतानाच नव्हे तर शिखराच्या उतराईवर पण देखील माझे माझ्याचं हे लक्षात आले.

·     ------------ यावेळी विनाआधार, स्वतंत्रपणे पूर्ण ट्रेक करू शकले.

· ------------ चालण्याच्या आणि उतरण्याच्या गतीत ही वाढ झाल्यासारखी वाटली. थोडक्यात दम लागणे आणि त्यामुळे थांबण्याचे प्रमाण कमी झाल्याचे लक्षात आले.

    -------------गुडघा, कंबर इ. इजा तर होणार नाही ना हा विचार सतत मनात असायचा यावेळी त्याची तीव्रता कमी झाली आहे असं वाटलं.

हे सर्व बदल खूप समाधान देणारे आणि एन्ड्युरन्स सराव चालू ठेवण्यास पुष्टी देणारे होते!

पहिल्या आणि दुसऱ्या ट्रेकच्या आठवणीत असतानाचं जेव्हा अनपेक्षितरित्या विशालची प्रत्यक्ष भेट झाली तेव्हा आनंदाला पारावार राहिला नाही! असो.

“मिस्टेरिअस रेंजर्स” या ट्रेकिंग ग्रुप बरोबरचा हा ट्रेक माझ्यासाठी एका दृष्टीने खास होता! माझ्या पन्नास वर्षाची सुरुवात महाराष्ट्राच्या कळसुबाई शिखरट्रेक ने झाली होती आणि ज्याने मला ट्रेकिंगचे टेक्निकल धडे दिले त्या शिव सोबत वर्षाची सुरुवात झाली होती!

सुरेंद्र आणि प्रवीण ह्यांच्याशी ट्रेकमधे अधिक संवाद करता आला. ५० पार्टीसिपंट्स, कितीतरी फर्स्ट टाईम ट्रेकर, त्यात पाऊस, घसरडं, तीन मोठ्या शिड्या, ट्रेकर्सची प्रचंड गर्दी हे सगळं ह्यांनी खूप छान आणि स्मूथली मॅनेज केलं. थोड्या थोड्या अंतरावर थांबणे, पार्टीसिपंट काउंट घेणे, वॉकी-टॉकी मार्फत एकमेकांच्या संपर्कात राहणे ह्या सगळ्या गोष्टी खूप छान जुळून आल्या होत्या!

अनुजा, व्यंकटेश, रवी ह्यांची ह्या ट्रेकमधे ओळख झाली. मला सुखद धक्का होता जेव्हा एक मुलाने माझे ब्लॉग वाचत असल्याचा उल्लेख केला आणि अनुजाने “रजोनिवृत्तीचा काळ ट्रेकिंगचा” या ब्लॉगची स्तुती केली!

एका मुलीने (नाव विसरले) मी काय व्यायाम करते, ट्रेकिंग कधीपासून करते, ट्रेकिंगची आवड कशी निर्माण झाली, कुटुंबाचा सपोर्ट इ. बद्दल विचारले. 

प्रियांका, तन्मोय आणि प्रिती, त्यांच्या फ्रेंड्स नताशा आणि लावण्यासोबत मला ट्रेकला जॉइन झाल्या होत्या त्यामुळे धमाल आली!



एन्ड्युरन्स सरावामुळे स्वत:मध्ये होत असलेल्या सकारात्मक बदलाचा अनुभव आल्याने ट्रेक वरून परतताना मी खुपचं समाधानी होते!

मागील काही वर्षात न केलेले काही ट्रेक्स करण्याचा आत्मविश्वास आता आलाय आणि मनाची “नाही” ही हाक “हो” मधे बदलत आहे!

ह्या रुपांतरीत “हो” मुळे कोणते ट्रेक्स माझ्या ओंजळीत येतात ते बघुयात!


फोटो आभार: सागर, नरेंद्र, प्रियांका, प्रीती आणि ट्रेक टीम

कळसुबाई ट्रेक: १९ डिसेंबर २०१५
ब्लॉग लिंक:
https://savitakanade.blogspot.com/2016/07/blog-post_29.html

पाचवा कात्रज टू सिंहगड ट्रेक (दुसरा डे ट्रेक) , १७ जून २०१७

हा पाचवा केटूएस ट्रेक! “एव्हरेस्ट दर्शनाची इच्छा” हे पहिला केटूएस करण्यामागे कारण होतं! “एव्हरेस्ट दर्शन” अर्थात एव्हरेस्ट बेस कॅम्प ट्रेक समीटसाठी केलेला सराव आणि प्रत्यक्षात केलेला ईबीसी ट्रेक ह्याचा काय परिणाम झाला आहे ह्याची पडताळणी हे होतं पाचव्यांदा केटूएस करण्यामागचं कारण!

पावसाळयातला दिवसाचा हा ट्रेक होता. ६.३० च्या कोंढणपूर एस.टी. ने कात्रज जुना बोगद्या कडे आम्ही निघालो. साधारण ७ च्या दरम्यान तिथे पोहोचलो. 


नुकत्याच झालेल्या पावसाने पायवाटेची माती दबल्या गेली होती आणि हिरव्यागार कुरणात काळसर-लाल ही मातीची पायवाट खुपचं खुलून दिसत होती. पायवाटे कडील बाजूने दिसणारे वाघजाई मंदिर, कळसावर पसरलेला वटवृक्ष आणि फडफडणारी भगवी पताका जणू निसर्ग पूर्णत्वाला नेत होते. बाजूला असलेल्या वड्याच्या झाडाचे सौदर्य आज काही अलौकिक वाटत होते! हिरवीगार पाने, प्रचंड मोठे खोड, सर्वत्र पसरलेल्या फांद्या आणि वाऱ्याने झुलणाऱ्या अगणित पारंब्या!


वाघजाई मातेचं दर्शन घेऊन सकाळी ७.३० ला ट्रेक सुरु केला. मी, उषा, मयुरी, संगीता मॅडम, शीतल, पूनम, अमित, मयूर, जय, जितीन, यज्ञेश आणि विशाल असा आमचा ग्रुप होता. 

मी आणि उषाने टेकड्या मोजायचा निश्चय केला होता!


पावसाळ्यात दिसणारे काही वर्म्स, बुलबुल, गोगलगाय इ. नी आमचे स्वागत केले. 




पहिली टेकडी पार करताना दोन्ही बाजूला दिसणारा डोंगराच्या कपारीतील कात्रजचा जुना आणि नवीन बोगदयाचा डांबरी रस्ता आकर्षक दिसत होते. 

एकीकडे दिसणारे पुणे शहर, दुसरीकडे, लक्ष्मी आणि कानिफनाथ मंदिराचा परिसर, तिसरीकडे दूरवर दिसणारा वज्रगड आणि पुरंदर आणि चौथीकडे असंख्य टेकड्यांच्या पलीकडे दिसणारा सिंहगड! दिवसाच्या ट्रेकची हीच तर कमाल आहे!

एक –एक टेकडी पार होत होती. उषा आणि मी निसर्गाचा आस्वाद घेत ट्रेक एक्स्प्लोर करत होतो. असंख्य प्रकारची फुले, भूछत्र आणि नव्याने फुटणारे कोंब इ. हा ट्रेक परिसर फुलून गेला होता! 


२-३ पाऊस पडून गेले की केटूएस ट्रेक असा निसर्ग सौंदर्याने लखाखतो! जमिनीवर असंख्य पाने-फुले, कीटक, दोन टेकड्यांना जोडणारी पायवाट आणि एकामागोमाग एक टेकड्यांची रांग! 

ट्रेकचा आनंद अधिक वाढला जेव्हा यज्ञेश ने "कृष्ण आणि हनुमान" हा खेळ घेतला.


  
आता उन्हाचा चांगलाच तडाखा बसत होता. आकाशात काळे ढग दिसत नव्हते की पाऊसाचे कोणतेही लक्षण दूरदूर वर नजर येत नव्हते. त्यामुळे बरेच जण नाराज असले तरी केटूएस ट्रेकचं सौदर्य दिवसा अनुभवण्याची मजा लुटत होते!

प्रत्येक टेकडीची रचना, टेकडीचा चढ आणि टेकडीचा उतार काही खासचं आहेत. सुरुवातीला माती पावसाने दबलेली होती त्यामुळे चढताना किंवा उतरताना ग्रीप मिळत होती. ३-४ टेकड्यानंतर पाऊस झाला आहे हे असं वाटतं नव्हतं आणि त्यामुळे इथे माती थोडी प्रवाहशील होती. उतरताना थोडी खबरदारी घ्यावी लागत होती.




आता थोडं ढगाळ वातावरण तयार झालं होतं. दूरवरच्या डोंगरावर पाऊस पडत होता. तो आमच्यापर्यंत येण्याची वाट पाहत आमचा ट्रेक सुरु होता. दोन मुली पहिल्यांदा ट्रेक करत होत्या आणि त्यांच्या रुपात मी स्वत:ला बघत होते. तोल सावरता येत नव्हता, उतरताना घसरायची भीती वाटतं होती, उभं राहून ट्रेक करणं केवळ अशक्य वाटतं होतं, घसरगुंडी करत दोघी ट्रेक करत होत्या, कोणाचा तरी हातांचा आधार लागत होता, टेकडी चढायला नको वाटतं होतं. ट्रान्सव्हर्स घ्यायला सांगत होत्या. मला तेव्हा पहिल्यांदा कळलं की बऱ्याचशा टेकडयांना साईडने पायवाट आहे! असो. भरीत भर हवामानाने आमची अपेक्षा फोल ठरवल्याने आमच्या सर्वांकडचे पाणी संपले होते!

काही जणांना क्रॅम्प्स यायला लागले होते. चालायला त्रास होऊ लागला होता. खूप जणांनी त्यांना मदत केली, मसाज केला, पायाची बोटे ओढली, विश्रांतीचा सल्ला दिला. उलटी आणि मळमळ ही भावना त्यांचे चित्त अस्थिर करत होती! त्यांना पुरेसा वेळ देऊन आम्ही ट्रेक करत होतो!

१३ टेकड्या आम्ही पार केल्या. अचानक दूरवर दिसणारा पाऊस आमच्यापाशी येऊन धडकला आणि तूफान बरसला! पावसाच्या सरी इतक्या प्रचंड वेगाने बरसत होत्या त्यांचा आवाजाने आसमंत भरून निघाला! आजूबाजूला धुकेच धुके, सोसाट्याचा वारा आणि अंगावर सपासप पडणाऱ्या पावसाच्या सरी! पावसाच्या सरी कानावर, मानेवर, पाठीवर इतक्या जोरात आदळत होत्या की कान झाकून घेण्याशिवाय पर्याय नव्हता. अचानक कोसळलेल्या पावसाने आम्ही सर्वंच क्षणात ओलेचिंब झालो. थंडीने कुडकुडू लागलो. ट्रेक रस्त्यावर पाण्याचे ओहोळ वाहू लागले.

विशाल मोरे नावाचा मुंबईचा एक क्लायंबर आम्हाला भेटला. तो आम्हाला एका ठिकाणी बसून न राहण्याचा सल्ला देत होता. “क्रॅम्प्स वाढतील त्यामुळे चालत रहा” असं तो म्हणत होता. पण वारा इतका सोसाट्याचा होता की त्याच्या वेगाने आम्ही हेलकावत होतो आणि इतक्या प्रचंड पावसात, सोसाट्याच्या वाऱ्यात आणि घसरड्या मातीत पुढे जाणं आम्हाला धोक्याचं वाटतं होतं. पावसाचा वेग थोडा ओसरला आणि आम्ही एकेकाने पुढे ट्रेकला सुरुवात केली!

एकूण १५ टेकड्या, एस, केटूएस ट्रेक मध्ये  १५ मोठ्या टेकड्या तर खात्रीने आहेत. (लहान टेकड्या १-२ असतील ज्या आम्ही धरल्या नाहीत). प्रत्येक टेकडीच्या टॉप वर आम्ही फोटो घेतला. हाताची दहा बोटांनंतर काटक्यांचा आणि दोन पेन सापडले त्यांचा आधार घेतला. १५ व्या टेकडीवर विशालने शिक्कामोर्तब केला!



१५ टेकड्या पार करून झाल्या तेव्हा पाऊस थांबला होता. पावसाने बरसून सर्वांची इच्छा पूर्ण केली होती! विशाल तर कमालीचा खूष झाला होता. मान्सून हा त्याचा आवडता सिझन!

पावसामुळे सिंहगडावर ट्रॅफिक जाम झालं होतं त्यामुळे आम्ही तिकडे न जाता आतकरवाडीत जेवण केलं. कांदा भजी, पिठलं-भाकरी आणि गरमागरम चहा!



साधारण रात्री ८.३० च्या पीएमटीने निघून ९.३० च्या दरम्यान पुण्यात आलो.

उषाने काढलेले फोटोज, टवटवीत निसर्ग, तूफान बरसलेला पाऊस, शीतल -पूनमचे गमतीदार किस्से इ. मुळे हा परिपूर्ण ट्रेक झाला!

पहिल्या डे ट्रेकच्या (९ जुलै २०१६) वेळी विशाल म्हणाला होता, “मॅम खूप डीटरमीनेशन ने ट्रेक करतात”

आजच्या दुसऱ्या डे ट्रेकच्या (१७ जून २०१७) वेळी मयुरी मला म्हणे, “ व्हॅली ऑफ फ्लावर्स ट्रेक नंतर एका वर्षात तू स्वत:ला किती छान डेव्हलप केलं आहेस”

जितीन म्हणे, “मॅम आपने खुद को फिजिकली बहोत फिट किया है, आपके बॉडी से पता चलता है”

उषा म्हणे, “तुमच्या ट्रेक करण्याच्या वेगात कमालीचा फरक झाला आहे”

संगीता मॅडम म्हणे, “ तू कमाल आहेस हं, चार वेळा हा ट्रेक केलास?”

अमित आणि मयूर म्हणे, “सविता मॅम कडे बघा, त्या कशा ट्रेक करताहेत?”

हे ऐकुन, खरंतर माझा ट्रेक उद्देश सफल झाला. पडताळून पाहण्याचं काम माझ्यासोबत ह्या सर्वांनी केलं होतं!

पहिल्या ट्रेकला हृदयाची धडधड (स्पन्दने) इतकी तीव्र होती (दम खूप लागायचा, तोल जायचा) की मी मला थोड्या थोड्या वेळाने काही मिनिट थांबव लागायचं. दुसऱ्या ट्रेकला असं वाटलं होतं की मी खोलं दरीत उतरतं आहे. तिसऱ्या ट्रेकला (पर्वती एन्ड्युरन्स सराव नुकताच सुरु केला होता) तोल सावरण्यात मी ७०% यशस्वी झाले होते.चौथ्या ट्रेकला, विनाथांबा काही टेकड्या पार केल्या होत्या आणि प्रशांतच्या बरोबरीने ट्रेक लीड केला होता!

ह्यावेळी अमितला म्हटलं देखील, “ट्रेकमधे, मी आणि विशाल दोन टोके असायचो. तो एकदम पुढे आणि मी एकदम मागे”! हे अंतर बऱ्यापैकी कव्हर करायला मला तीन वर्ष लागले!

ह्या पाचव्या ट्रेकमध्ये मला जाणवलं की,

१५ च्या १५ टेकड्या मी विनाथांबा चढून जाऊ शकले.
तोल ढळणं, दम लागणं हे जवळ जवळ ९०% कमी झालयं.
टेकडी चढण्याचं (एकंदरच ट्रेक करण्याचं) स्पीड वाढलं होतं.
ट्रेक मध्ये आणि खास करून उतरताना शरीराचा तोल सांभाळण्याचा काही इशु जाणवलाचं नाही
उतरताना एकदम आत्मविश्वासाने (विना घबराट, विना आधार) पावले टाकत होते.
बऱ्यापैकी उभ्याने (विना घसरगुंडी) ट्रेक करू शकले
ट्रेक करण्यात एक प्रकारचे टेन्शन, दडपण, ताण जाणवला नाही.
पहिली टेकडी पहिली वाटली नाही की शेवटची टेकडी शेवटची वाटली नाही.   
अजिबात थकवा आला नाही.
 यज्ञेश एकदा पळत खाली उतरला त्याला पाहून मी हे आता करू शकेल असं   वाटलं (केलं नाही हे वेगळं, पण हा विचार केटूएस ट्रेकला येण..)

हे तर तांत्रिक परिणाम झाले. शेवटची टेकडी मी उतरले तेव्हा अमितही खूष झाला होता. त्याच्या चेहऱ्यावरचा आनंद मला आनंदित करून गेला. मी त्याला म्हटलही, “मला आता (खास करून केटूएस उतरणं आणि ते ही पावसानंतर झालेली घसरडं) हे जमतयं”.

ह्यावेळी विशालच्या चेहऱ्यावर जो आनंद मला दिसला तो माझ्यासाठी खरा परिणाम आहे”! 

मला असा प्रगतीशील परिपूर्ण ट्रेक करताना पाहून प्रचंड खूष झाला होता तो! कसोटीला "शिष्य" पार उतरला की "गुरु" हा विचार करायला लावणारा मुद्दा असला तरी आज मी विशाल आणि त्याच्या टीमच्या त्याच्या जीवनात हा क्षण आणू शकले की तुलनेत त्यांना ह्यावेळी माझ्याकडे तेवढं वैयक्तिक लक्ष द्यावं लागलं नाही आणि हीचं माझ्यासाठी मोलाची गोष्ट आहे!

हा आतापर्यंचा प्रवास माझ्यासाठी खडतर नक्कीच होता. पण अथक प्रयत्न, गिव्हअप न करणं, सरावातील सातत्य आणि विशालच्या शब्दात “डीटरमीनेशन” यांच हे फलित आहे!

पहिल्या चारही केटूएस ट्रेकने मला काहीतरी साक्षात्कार दिला होता. पहिल्या ट्रेकने फिजिकल फिटनेस आणि सक्षमता यया दृष्टीने मला माझी नवीन ओळख करून दिली होती. दुसऱ्या ट्रेकने मला स्वत:चा अभिमान वाटला, स्वत:च्याचं प्रेमात पाडलं आणि स्व-प्रतिमा उंचावली. तिसऱ्या ट्रेक ने जाणीव करून दिली की ट्रेकिंग साठी एन्ड्युरन्स प्रक्टिस जरुरी आहे. चौथ्या ट्रेकने माझ्या मनात प्रश्न निर्माण केला, “मी पुन्हा पुन्हा केटूएस का करते? आणि पाचव्यांदा ट्रेक केलाचं तर तो मला काय साक्षात्कारी अनुभव देईल?

पाचव्या केटूएस ट्रेक ने मला एका अंतिम सत्याचा साक्षात्कार दिला आहे आणि ते सत्य आहे, “एन्ड्युरन्स सराव”! (किमान माझ्या वयाच्या ट्रेकर्ससाठी तरी)

ह्या २० तारखेला माझं पन्नाशीत पदार्पण होत आहे. माझ्यासाठी आनंदाची गोष्ट ही आहे की ४९ व्या वर्षाची सांगता माझ्या आवडत्या केटूएस (कात्रज टू सिंहगड नाही हं ....कानडे टू सोमवार पेठ!😜😜) ट्रेक ने झाली आहे आणि उषा, मयुरी, संगीता मॅडम, शीतल, पूनम, अमित, मयूर, जय, जितीन, यज्ञेश आणि विशाल साथीने ते अधिकचं संस्मरणीय झालं आहे! 

पन्नाशीत असेच काही आव्हानात्मक ट्रेक्स आणि घाटवाटा करण्याचा विचार आहे आणि त्यासाठी तुमची साथ आणि शुभेच्छा असणार आहेत ह्याची मला खात्री आहे! तेव्हा भेटूच पुढच्या ट्रेकला!



फोटो आभार: उषा बालसुब्रमण्यम, मयुरी धोडपकर आणि ट्रेक टीम

पहिल्या पावसातील दोन ऑफ बीट ट्रेक्स, १०-११ जून २०१७

कल्याण दरवाज्या मार्गे सिंहगड आणि केट्स पॉइंट मार्गे महाबळेश्वर! ट्रेकर्स ने तसे कमी पायधूळ झाडलेले हे दोन ट्रेक्स!

पहिल्या ट्रेकचं बेस व्हिलेज कल्याण तर दुसऱ्याचं वयगाव! डोंगराच्या मधोमध वसलेली
दोन टुमदार गावं! डोक्यावर गोणपाट पांघरून पोटापाण्यासाठी सिंहगड आणि महाबळेश्वरची पायवाट झपाझप कापणारे गावकरी!




मान्सूनची हलकीशी चाहूल.....रिमझिम बरसणाऱ्या पाऊसधारा....सुर्यावरही अधिराज्य गाजवणाऱ्या ढगांच्या बदलत्या कला... क्षणात काळेकभिन्न तर क्षणात  धवल.... दूरवर डोंगरांनीही ओढून घेतलेली द्विरंगाची चादर.....क्षणात दाट धुक्याच्या लहरी तर क्षणात नितळ नितांत सुंदर आकाश.....हिरवीगार वनराई आणि हलकाश्या पावसाने ओली झालेली काळी-तांबडी लख्ख हिरवीचिंब पायवाट...पावसाने धुवून उजळून निघालेले मोठं-मोठे पत्थर.....मधूनच येणारी गार वाऱ्याची मंद झुळूक.....

झाडाला फुटलेली कोवळी पानेफुले....


पक्षांचा किलबिलाट आणि चिवचिवाट....आनंदाने सुरेल स्वरात गुणगुणणारे असंख्य मोर आणि लांडोर---स्वच्छंदी उडणारी फुलपाखरे....पानांवर अलगद झुलणारे दवबिंदू....निसर्गाचं रूप बघायला बाहेर पडलेलेले अगणित “पैसे”......हिरव्यागार गवतांच्या पायघड्यावर तुरुतुरु धावणारा लालचुटूक रंगाचा “मृगाचा किडा” अर्थात “मखमल”....

धोम धरणाचा सुंदर परिसर.... 



धुके सामावून घेतलेला कल्याण दरवाजा आणि केट्सचा कातळकडा....कड्यावरून पाझरणाऱ्या संगीतमय जलधारा.... 

केट्स पॉइंट, एलिफंट हेड पॉइंट (नीडल पॉइंट)...



वक्राकार पायऱ्यावरून सरसर खाली झेपावणारे पाण्याचे ओहोळ..


सिंहगडावरून दिसणारा राजगड-तोरणा......केट्स पॉइंटवरून दिसणारा कमळगड –पांडवगड!


आम्हीच होतो इथे निसर्ग यात्री.....आसमंतात आणि धरतीवर फक्त “मी”.....




पहिल्या पावसातील दोन ट्रेक किती समान.....पहिला पाऊस आणि पहिला ट्रेक होता सर्वांसाठी खास....

कोणासाठी “बूमरॅंग”......कोणासाठी “स्नॅपचॅट”.....कोणासाठी “डीएसएलआर”....कोणासाठी “व्हिवा व्हिडीओ”..कोणासाठी “डील/निगोसीएशन”..... तर कोणासाठी “मातीचा गंध, आठवणीतील पाऊलवाट, मनाची धुंदी आणि अशब्द हुरहूर”......


ट्रेक फक्त एक माध्यम, निसर्गाला जोडणारं, स्वत:ला शोधणारं आणि मैत्री जपणारं!



फोटो आभार : ट्रेक टीम

ड्युक्स नोज, ३०० फुट रॅप्लिंग आणि ६० फुट व्हॅली क्रॉसिंग: ३ जून २०१७


एव्हरेस्ट बेस कॅम्प (ईबीसी) ट्रेक करून आल्यानंतर पर्वती एन्ड्युरन्स सराव सुरु केला. आता ट्रेक देखील सुरु करण्याचा विचार होता. एका छोट्या ट्रेक पासून सुरुवात करायची असा मांस होता. तब्येत अजून तितकीशी रिकव्हर झाली नव्हती. ट्रेकची सुरुवात आलेख प्रजापती ह्या माझ्या फ्रेंड पासून करायचा विचार होता. तो असोसियेटेड असलेल्या “आउटडोअर व्हेंचर्स” ह्या ट्रेकिंग ग्रुप ने “ड्युक्स नोज, ३०० फुट रॅप्लिंग आणि ६० फुट व्हॅली क्रॉसिंग” हा ट्रेक ठेवला होता. २८ तारखेला आलेखचा मेसेज आला. आलेख आणि माझ्यात हे ठरलं की मी फक्त सिम्पल ट्रेक करणार, नो रॅप्लिंग आणि नो व्हॅली क्रॉसिंग! त्या गोष्टी इतर करत असताना मी त्यांना फक्त ऑबझर्व्ह करणार! हा ट्रेक माझ्यासाठी पोस्ट ईबीसी वॉर्म-अप ट्रेक असणार होता!




३ तारखेला, सकाळी ७ वाजताच्या कोल्हापुर-पुणे एक्स्प्रेस ने आम्ही लोणावळ्यासाठी निघालो. अति संथ गतीने जाणारी एक्स्प्रेस मी प्रथम अनुभवली! पुणे स्टेशन वर कोकणे ब्रदर्स (जयवंत आणि मुकेश) आणि एक्सप्रेस मधे शिवाली सोबतच्या गप्पा छान रंगल्या.


लोणावळ्यात आम्ही जवळ जवळ ९ वाजता पोहोचलो. स्टेशनवर मावळ मेवा बघायला मिळाला. आलू, कमसर, गावठी आंबे आणि करवंद! 



लोणावळया वरून जीप ने कुरवंडे गाव गाठलं. तिथेच एका हॉटेल मध्ये नाश्ता करून ट्रेकला सुरुवात केली. हा ट्रेक मी आधी दोनवेळा केला होता. ते दोन्ही मार्ग वेगळे होते. आज आम्ही गेलो तो ट्रेकमार्ग वेगळा वाटला. चढाई तर होतीच पण पायऱ्या देखील होत्या. गेल्यावेळी गेलो तिथेच म्हणजे शंकराच्या मंदिराच्या इथे पोहचलो. 

ट्रेक करताना सह्याद्रीच्या मातीचा सुंगंध घेत होते! हिमालयातील धरतीला स्पर्श करून



ईबीसी ट्रेक नंतर आपल्या जन्म-कर्म भूमी सह्याद्रीच्या मातीला स्पर्श करण्यामागे काही औरचं आनंद जाणवला!

ट्रेकच्या पायथ्यापासून रॅप्लिंग आणि व्हॅली अत्यंत मनोहारी दिसत होते. “अपेक्स” नामक पुण्यातील ट्रेकिंग ग्रुपची मुले रॅप्लिंग करत होती! बापरे.....काय खतरनाक दृश्य दिसत होतं ते! अति प्रचंड उंचीचा पहाड. त्यावर उभी आणि रॅप्लिंग करणारी मुले-मुली, मुंगी इतकी छोटी वाटतं होती! तिथे उभे असणाऱ्या दोन मुलांनी मला विचारले, “ तुम्ही करणार आहात?” मी ठामपणे सांगितले “नाही, फक्त ऑबझर्व करणार”!.

गडावर गेल्यावर ह्याच ट्रेकिंग ग्रुपची मुले रॅप्लिंगसाठी तयार होत असताना मी बघत राहिले. रॅप्लिंगचा दोर कुठे बांधला आहे, रॅप्लिंगसाठी काय सूचना ते देत होते ते मी ऐकत होते.



इकडे निखील ने आमच्या ग्रुपला व्हॅली क्रॉसिंगबद्दल सूचना द्यायला सुरुवात केली. मी त्याचा हिस्सा उशिरा झाले. त्यामुळे त्या सूचना मला कळल्या नाहीत. आम्ही आधी व्हॅली क्रॉसिंग करणार होतो त्यानंतर रॅप्लिंग! निखील ने विचारलं, “ कोण प्रथमच  ह्या दोन्ही गोष्टी करणार आहे?” मी हात वर केला. त्याला क्लीअर केलं की “मी हे ह्यावेळी करणार नाहीये”. तो म्हणे, “करु शकाल मॅम तुम्ही”. आलेख ने ही दुजोरा दिला!" मी नाही करायचं ह्या गोष्टीवर ठाम होते.

तीन ग्रुप आले होते, आउटडोअर व्हेंचर्स, अपेक्स आणि एक्सप्लोरर! आमच्या ग्रुप मधे राहून त्यांनी व्हॅली क्रॉसिंग सुरु केलं. माझं सगळ चित्त ह्याकडे की हा दोर कुठे आणि कसा फिट केला आहे. मंदिराच्या जवळच्या एका दगडावर हूक्स ठोकून त्याला दोर बांधला होता, तिथून तो एका झाडाला आणि तिथून तो थेट व्हॅली क्रॉस करून असलेल्या डच प्लॅटयू वरील एका झाडाला! बापरे, ते बघून असं वाटतं होत, “काय आहे हे टेक्निक”!

आमच्या ग्रुप मधील मुला-मुलींना व्हॅली क्रॉसिंग करताना निरीक्षण करायला मी सुरुवात केली. हर्नेस (कंबर आणि मांड्यात घालायचा पट्टा) कसं कंबरेला फिट करतात, हूक्स कुठे अडकवतात आणि अॅॅक्च्युल व्हॅली क्रॉसिंग करताना काय टेक्निक वापरतात इ. निखील हर्नेस लावायला, हेल्मेट घालायला मुला-मुलींना मदत करत होता, व्हॅली क्रॉसिंग घडवून आणायचं काम सिद्धार्थ करत होता. 




निखील आणि सिद्धार्थला मी प्रश्न विचारत होते. ते दोघं मला टेक्निक एक्सप्लेन करत होते. एकदा का हर्नेस आणि हेल्मेट घालून व्हॅली क्रॉसिंग कोणी सज्ज झालं की सिद्धार्थ एक हुक त्याच्या-तिच्या हर्नेसमधे फिट करत होता. आता उतारावरून जिथे व्हॅली सुरु होते तिथपर्यंत घसरत जायचं आणि सिद्धार्थ “ओके” म्हणाला की व्हॅलीमध्ये स्वत:ला सोडून द्यायचं. मग सिद्धार्थ दोरी सोडत राहणार. जितक्या वेगाने तो दोरी/रोपं सोडणार तितक्या वेगाने व्हॅली क्रॉस केली जाणार! हे करताना एकचं गोष्ट करायची होती की हूक्स जे तुम्हाला व्हॅली क्रॉस करून देणार होते त्याच्या मधील पट्ट्याला पकडायचं होतं! व्हॅली क्रॉसिंगसाठी बांधलेल्या दोन्ही दोरखंडांना बिलकुल हात लावायचा नव्हता! 

मुला-मुलींचे फोटो-व्हिडीओ काढण्याचं काम मी करत होते. साधारण ५० ते ६० फुट अंतराचं व्हॅली क्रॉसिंग होतं. ते करायला साधारण एक मिनिटापेक्षाही कमी वेळ लागत होता! मनात कुठेतरी येतं होतं की एका क्षणाला हे सगळ करायला मला विचारलं जाणार आहे. एका पाठोपाठ एकाचं व्हॅली क्रॉसिंग मी न्ह्याहाळत होते. माझ्या लक्षात आलं होतं की व्हॅली क्रॉसिंग करून देण्यासाठी पूर्णत: सगळा कंट्रोल सिद्धार्थच्या हातात आहे आणि ते पूर्णत: सुरक्षित आहे!

आमचा जवळ जवळ २० जणांचा ग्रुप होता. एक एक जण व्हॅली क्रॉस करत होते. कोकणे ब्रदर्स मला मोटीव्हेट करत होते! वेळ जसा जात होता तसं तसा ते करून पाहण्याकडे माझा निर्णय झुकत होता. कारण माझी बुद्धी आणि माझं मन हे ग्वाही द्यायला लागलं होतं. शेवटचे दोन व्यक्ती बाकी राहिल्या आणि निखील ने प्रथम मला विचारलं. तोपर्यंत तो माझ्याकडे वळला देखील नव्हता. एका क्षणात मी म्हटलं, 
करते. "! 

हे म्हणताना मी माझ्या मनाचा -भाव-भावनांचा वेध घेत होते. मन शांत होतं, हृदय धडधडतं नव्हतं, कुठल्याही प्रकारची घबराहट नव्हती, हात थरथरत नव्हते, पाय लटपटत नव्हते. ही भावना मला पुढे एक पाऊल टाकायला मदत करणारी होती!

निखील आणि शिवालीने हर्नेस फिट करायला मदत केली. हेल्मेट चढवलं. सिद्धार्थने हुक मी चढवलेल्या हर्नेस मधे अडकवलं. निखीलला म्हटलं, “माझा व्हिडीओ काढा”. मला सूचना मिळाल्या. हुक मधला जो पट्टा मला पकडायचा होता त्याचे दोन्ही पट्टे दोन्ही हाताने न पकडता एक पट्टा एका हाताने आणि दुसरा दुसऱ्या हाताने पकडता येईल का हा मला प्रश्न पडला. सिद्धार्थ म्हणे, "तुम्ही पट्टा कसाही पकडा त्यावर काही नाही. फक्त ते फिट केलेले दोर पकडू नका”. आता मी घसरत व्हॅलीच्या तोंडाजवळ आले. आलेखला तिकडून खुणावलं. "फोटोसाठी रेडी हो". तो तर हवाच होता ना.....माझा पहिला प्रयत्न होता! त्याने रेडीचा इशारा केला. 

व्हॅलीच्या तोंडाजवळ आल्यावर मी पट्टा कसा पकडायचा त्याचा १-२ वेळा सराव केला. एकच विचार मनात होता कि तो पट्टा सेकंदभर धरून ठेवण्याची ताकद माझ्या हातात आहे का? मी अंदाज घेत होते. मागून मला सगळे मला सूचना देत होते, मोटिव्हेट करत होते. ‘खाली बघू नका, समोर बघा. खाली बघू नका. लटकायचयं तुम्हाला. सोडून दया व्हॅलीत स्वत:ला एकदम बिनधास्त”. मी ऐकत होते, पण मला थोडी शांतता हवी होती, माझा असा थोडा वेळ हवा होता. शेवटी मी क्षणभर डोळे बंद केले. दीर्घ श्वास घेतला. स्वत:चा मनाचा ठाव घेतला. याक्षणी देखील ते शांत होते, भीती नव्हती, हात-पाय लटपटतं नव्हते. बुद्धी-मन स्थिर होते! मला खात्री झाली आणि मी स्वत:ला व्हॅलीत सोडलं. ही एकचं गोष्ट होती जी माझ्या हातात होती! दरीत स्वत:ला अधांतरी सोडणं ही कल्पना भयावह नक्कीच होती. पण एकदा का स्वत:ला सोडून दिलं की आपण पूर्णत: सुरक्षित आहोत ह्याची कल्पना आली!




मी व्हॅलीच्या मध्यावर गेल्यावर दुसऱ्या बाजूने आवाज आले, “दोन्ही हात पसरवा”..पण मला ते जमलं नाही. पट्ट्यावरची माझी पकड मला सैल आणि सोडून देता आली नाही. हे मला जमलं नाही पण व्हॅली क्रॉस झाली होती! दुसऱ्या बाजूला उभे असेलेले आलेख आणि विभा एकदम खूष झाले! विशेषत: आलेखला झालेला आनंद आणि समाधानाची मी कल्पना करू शकले. त्याची खूप इच्छा होती “मी कराव” आणि “मी ते करू शकेन” ह्यावर त्याचा विश्वास होता!

माझ्या सारखं मनात येतं होतं की, एक मिनिटापेक्षा कमी वेळ घेऊन क्रॉस होणारी ही व्हॅली पण त्यासाठी मला जवळ जवळ २५-३० मिनिट स्वत:ला द्यावे लागले!

सर्वांच व्हॅली क्रॉसिंग यशस्वीरित्या पार पडलं होतं. आता रॅप्लिंग सुरु झालं होतं. कृष्णा आणि विकी रॅप्लिंग मॅनेज करत होते. आधी निखिलने एक डेमो दाखवला. सूचना दिल्या, “पायात खांद्या एवढे अंतर ठेवायचे आहे. गुडघे/पाय ताठ हवेत, पाठीला मागे रेलून जोर जायचा आहे. डाव्या हाताने एक दोर पकडायचा आहे आणि उजव्या  हाताने फीड करायचं आहे. फीड करायचं म्हणजे तो दोर हळूहळू सोडत जायचं त्यामुळे तुम्ही हळूहळू खाली जाता”. दोरीला फीड दिलेला कृष्णा आणि विकिला कळतं होता आणि त्यानुसार वेगाचा अंदाज घेऊन ते दोरी ढिली करत होते. समस्या अशी होती की रॅप्लिंग मला ऑबझर्व करता येत नव्हतं कारण दरीत खाली काय आहे हे दिसतचं नव्हतं! मी निखिलला विचारलं “किती फुट आहे अंतर आणि किती वेळ लागेल खाली उतरायला?” म्हणे, " साधारण ३०० फुट. वेळ व्यक्तीनुसार बदलेल पण साधारण ५-१० मिनिट”. त्यामुळे माझा निर्णय होत नव्हता. निम्म्यापेक्षा जास्त मुला-मुलींचं रॅप्लिंग करून झालं होतं. मी आणि कोकणे ब्रदर्स एका ठिकाणी बसून होतो. एका दुसऱ्या ग्रुपचे एक मुलगा-एक मुलगी तिथे होते. त्या मुलीने मला विचारलं, “तुम्ही करणार आहात?” म्हटलं, “नक्की नाही”. म्हणे, “ का विचारतेय कारण रॅप्लिंग तुम्ही कराल. जमलं नाही तर ते वरून तुम्हाला खाली सोडतील पण पुढे एक रॉक क्लायबिंग करायचा आहे. त्याला रोपं बांधला आहे पण तुम्हाला पुश कराव लागत. तुम्ही स्वत:ला पुश करू शकाल का ह्याचा विचार करा”..बापरे ही मला “न्यूजचं होती”! हे माहितचं नव्हतं. अचानक एक कल्पना सुचली. सकाळी मी पायथ्यावरून घेतलेला फोटो निखिलला दाखवला. म्हटलं, “ जिथे आत गुहेसारख आहे तिथे पाय ठेवायचे कुठे?” तो म्हणे, “लटका तिथे, काही प्रोब्लेम नाही”. त्यानंतर त्या रॉक क्लायबिंग बद्दल विचारलं. तो म्हणे, “ हा ते कराव लागणार आहे. दरीतून रस्ता नाही. पण तिथे सपोर्ट साठी दोर आहे.”. माझ्यासाठी ही दुसरी समस्या होती! “कराव की नाही” हे द्वंद्व मनात सुरु होतं. त्यात खोल दरी मुळे त्या टेक्निकचं मी निरीक्षण करू शकत नव्हते. मनातलं द्वंद्व मिटवण्यासाठी मी ट्रेकिंग मधले रॅॅप्लिंग केलेले सहकारी, राहुल आणि मिलिंदला डोळ्यासमोर आणलं. त्यांनी सांदण दरी रॅप्लिंग चा त्यांचा अनुभव मला सांगितला होता. ते म्हणाले होते, "जमेल मॅॅडम तुम्हाला, अवघड नाही, पुरी सेफ्टी असते. तुम्हाला नाहीचं जमलं तर ते तुम्हाला रोपं ने खाली सोडू शकतात". तेव्हा ते काय म्हणत होते ते मी डोळ्यासमोर आणू शकत नव्हते पण आज हे टेक्निक पाहिल्यावर मला त्यांच्या म्हणण्याचा अर्थ लागला. दुसरे प्रोत्साहन माझ्या डोळ्यासमोर होतं, खुद्द निखील, विकी आणि भूषण! ज्यांनी नुकतचं कोकणकडा क्लायबिंग केलं होतं. ह्या दोन गोष्टींनी हे साहस करण्याचा निर्णय घेण्यास मला मदत केली. 

माझ्या बरोबर समांतर अंतरावर जयवंत कोकणे रॅप्लिंग करणार होता. जयवंत म्हणे, “मी आहे, चला”. मी हर्नेस परत चढवलं. हेल्मेट घातलं, ग्लोव्हज चढवले. कृष्णाने सूचना दिल्या, “डाव्या हाताने दोर फक्त पकडायचा आहे आणि उजव्या हाताने फीड करायचं आहे.” त्याने पायात अंतर घ्यायला सांगितले. ती पण पोझ घेतली. पण त्या ग्लोव्हज ने मला ग्रीप मिळत नाही असं मला वाटतं होतं. मी खूप वेळा ते बोलून दाखवलं. निखील म्हणे, “ग्लोव्हज दिलेत तुमच्या हाताच्या सुरक्षीततेसाठी. रोपं हाताला घासू नये म्हणून. ग्रीपचा आणि तुम्ही खाली जाण्याचा तसा संबंध काही नाही”. मग त्याला आणि कृष्णाला काय वाटलं कुणास ठाऊक त्यांनी माझ्या हर्नेसला अजून एक हुक अडकवला. बहुधा माझे वय लक्षात घेऊन त्यांनी मला डबल प्रोटेक्शन दिले जेणेकरून गरज पडलीचं तर ते मला विनासायास खाली सोडू शकतील.  




माझी पोझ एकदम ओके होती. निखील आणि कृष्णा म्हणे, “एकदम परफेक्ट”. पायातलं अंतर, रोपं पकडण्याची पोझिशन आणि मागे झुकणे. एकदम जमलं होतं मला. मी हळूहळू खाली उतरले. कसं कुणास ठाऊक मला ते जमतं होतं. रॉकवर पाय रोवणे, उजव्या हाताने फीड देणे इ. मी एकदम एकाग्रतेने करत होते. मला प्रोत्साहन देण्याचे खूप आवाज येत होते, “वेल डन, यु आर डुइंग व्हेरी वेल”. आवाज खालून येत होते की वरून हे मला कळत नव्हतं. जवळ जवळ २३० फुटापर्यंत मी बऱ्यापैकी व्यवस्थित गेले होते. अचानक काय झालं कुणास ठाऊक फीड जरा वेगाने होऊ लागलं त्यामुळे दोन वेळा मी स्वत:भोवती फिरले, खुपदा माझ्या उजव्या बाजूला झुकत होते आणि नंतर रॉक वर पाय ठेवणं अवघड होऊ लागलं. मला आवाज आला, “मॅडम थोडा वेळ स्टेबल व्हा”. मी वेगावर कंट्रोल प्रयत्न करून देखील जमेना. मी आपली झुलत होते. हा अजस्त्र पाषाण असा ओबडधोबड आहे. कुठे फुगीर तर कुठे खोलवर आत गेलेल्या खाचा! त्यामुळे त्या पाषाणावर पाय रोवून  रॅप्लिंग करण, स्वत:ला आणि वेगळा नियंत्रित ठेवणं जिकिरीच होतं. बहुधा हे तंत्रज्ञान शास्त्रशुद्ध पद्धतीने शिकायला हवं! कदाचित फीड करणं आणि वरचा रोप सुटणं ह्याचं कोऑर्डीनेशन जमायला हवं! मी हे देखील शिकले कि रॅप्लिंग करताना तुम्ही जितकं एकाग्र असायला हवं तितकचं सतर्क देखील. पाषाणाला झाडाच्या फांद्या नाहीत ना इ. सारख्या गोष्टी नोटीस करायला हव्यात, तसेच हायपर न होता एकदम शांत चित्ताने, न घाबरता, एक वेग पकडून, हर्नेसवर पूर्ण पकड देऊन, पायांची हालचाल करून पाय दगडावर रोवायला हवेत. असो. 

आता भूषण मला स्पष्ट आणि अगदी जवळ दिसून आला. मी जवळ जवळ दरी उतरायला आले होते. शेवटी शेवटी फक्त लटकले आणि खाली आले. विश्वासचं बसत नव्हता की मी असलं काहीतरी साहस केलयं. मी पहिल्यांदा रॅप्लिंग केलं होतं. माझ्या कडून कौशल्यपूर्ण रॅप्लिंग अपेक्षित नव्हतचं. पण मला मी इतका वेळ म्हणजे साधारण ३०० फिट खाली येईपर्यंत स्वत:ला आव्हान देऊ शकले हेचं मला नवल वाटतं होतं. ते करताना मी हे विसरले होते की मी काही केलं नाही तरी मी खाली येऊ शकते. कृष्णा मला खाली सोडू शकतो. पण मी खूप चांगला प्रयत्न केला होता. स्वत:ला घेतलेलं आव्हान पेललं होतं. हे सगळं करत असताना, मी गोल फिरले, उजवीकडे हेलकावे खात होते आणि तरीही मला जाणवत होतं की मी सुरक्षित आहे. मी खाली पडणार नाही किंवा मला कोणत्याही प्रकारची इजा होणार नाही! सुरक्षा अजून एका गोष्टीने वाढली होती ती म्हणजे, वॉकी-टॉकी फोन! एक फोन वर निखील कडे होता तर दुसरा व्हॅलीत खाली असणाऱ्या भूषण कडे! त्यामुळे कम्युनिकेशन सहज होत होतं आणि परिस्थितीचा अंदाज /आढावा सुलभतेने एकमेकांना मिळत होता!

भूषणने मला थोडावेळ एका जागी बसून स्थिर व्हायला सांगितले. आता वेळ होती रॉक क्लायबिंगची. मी तो  रॉक बघितला आणि हादरलेच. जेवढे अंतर मी रॅप्लिंग करून आले होते जवळ जवळ तेवढचं अंतराचा (फुट वाईज) तो रॉक क्लायबिंग होता! भयानक अजस्त्र, ओबडधोबड आणि कमालीचा ऊंच! सुरुवातीलाचं एक पसरट रॉक पॅच होता. त्याला ग्रीप बसणं केवळ अशक्य होतं. कोणाच्या तरी मदतीनेचं ते शक्य होतं. आता जयवंत आणि मुकेश वरून खाली माझ्या मदतीला आले. समस्या अशी झाली होती की रोपं काढून घेतला गेला होता. शिडी पण होती वाटतं ती पण काढल्या गेली होती. त्यामुळे आधाराला काहीचं नव्हतं. भूषण, आणि कोकणे ब्रदर्स ने गाईड केलं. कुठे पाय ठेवायचा, कुठे स्वत:चे शरीर वर उचलायचे ह्याबद्दल ते सूचना देत होते. कोकणे ब्रदर्स ने वरून हाताचा आधार दिला, मी स्वत:ला थोड पुश केलं आणि पहिला पॅच पार झाला.

आता दुसरा एक अवघड पॅच होता. एकीकडे इतका प्रचंड मोठा पसरट खडक की त्यावरून चढण केवळ अशक्य होतं. दुसरीकडे खडकांमधील खोल अंतर. थोडा पाय घसरला की थेट खाली दरीतचं. बापरे! व्हॅली क्रॉसिंग आणि रॅप्लिंग पेंक्षा कितीतरी पटीने हे रॉक क्लायबिंग प्राणघातक वाटतं होतं मला. कोकणे ब्रदर्स मला धीर देत होते. त्यांनी परत मला गाईड केलं. एका ठिकाणी तर दोन खडकांच्या फटीतून (भुयारचं ते )घसरत वर जावं लागलं. 



कोकणे ब्रदर्सच्या मदतीने माझा दुसरा पॅच देखील पार झाला. ते दोघेही खूष झाले. “संपल” म्हणाल्यावर आम्ही तिघांनी तो क्षण एन्जाॅय केला. त्यानंतर काही क्षण स्वस्थ होऊन पुढचा टप्पा पार केला.




वर पोहोचल्यावर आलेख, निखील दोघांनीही कौतुक केलं. सर्वांना म्हटलं, “एकाचं ट्रेक मध्ये काय काय झालं आज, ट्रेक, व्हॅली क्रॉसिंग, रॅप्लिंग आणि रॉक क्लायबिंग! ते ही साध सुधं नाही! ६० फुटाचं व्हॅली क्रॉसिंग, ३०० फुटाचं रॅप्लिंग आणि जवळ जवळ तेवढीच फुट उंची असणाऱ्या रॉकचं क्लायबिंग! बापरे ....आणि हे सर्व एका काकूंकडून! (ह्या ट्रेकमध्ये बरेच जण मला काकू म्हणत होते).

एव्हरेस्ट बेस कॅम्प ट्रेक केला म्हणून मी हे करू शकले असा कृपया गैरसमज करून घेऊ नका. दोन्हीचा काहीही संबंध नाही! रादर ईबीसी करण्यामागे तो टेक्निकल नाही हे एक मुख्य कारण होतं!

खरंतर रॅप्लिंग चा हा सिलसिला गेली सहा महिन्यापासून चालू आहे. याआधी दोनवेळा सांदण व्हॅली बद्दल आलेख ने मला विचारलं होतं. पण रॅप्लिंग आहे म्हणून मी तयार होत नव्हते, "मी अजून रेडी नाही" असं माझं उत्तर असायचं. एका ग्रुपला मी विचारलं होतं, " मी फक्त  ऑबझर्व्ह करेन चालेल का?" त्यांनी मला फिरून फोन केला नाही. मागच्या वेळी आलेख ने तेलबैला रॅप्लिंगबद्दल विचारलं. माझं उत्तर तेच, " मी रेडी नाही" पण मी त्याला ते विचारल की "मी फक्त ऑबझर्व्ह करू शकते का?" त्यांने होकारार्थी उत्तर दिलं पण काही कारणाने तो ट्रेक झाला नाही. ह्यावेळी देखील मी फक्त ऑबझर्व्ह करणार ह्या बोलीवरचं मी ट्रेकला गेले होते. ह्या ग्रुपने माझ्या ऑबझर्व्ह करण्याला संमती दिली ही माझ्यासाठी खूप मोठी बाब होती. कदाचित बारकाईने निरीक्षण केल्याने निर्णयासाठी आणि हे साहस करण्याची हिमंत दिली! 

३०० फुट रॅप्लिंग, ५०-६० फुट व्हॅली क्रॉसिंग करून झाल्यावर माझ्या नक्की भावना काय आहेत ह्याचा विचार अजूनही मी करत आहे. सहा महिने मी वेळ घेतला, तेव्हा आतला आवाज "नाही" सांगत होता, "मी रेडी नाही" यावर मी ठाम होते. आज? ह्याच "नाही" चं रुपांतर "हो" मध्ये झालं होतं. पण अर्थात त्यासाठी सहा महिने वेळ लागला होता! 

हे सर्व नक्की कसं झालं माहित नाही पण ट्रेकिंग तंत्रज्ञानात एक पाऊल पुढे नक्कीचं पडलं! हे पाऊल कौशल्यपूर्ण नव्हतं पण त्याने जो आत्मविश्वास दिला, नवीन तंत्रज्ञानाची जी ओळख करून दिली त्याने पुढचं पाऊल घट्ट रोवण्यासाठी नक्कीच मदत होईल!

ट्रेकिंग क्षेत्रातील हे पुढचं पाऊल पडू शकलं ते आलेख, निखील, सिद्धार्थ, कृष्णा, भूषण ह्या मुलांमुळे आणि ट्रेक समीट झाला तो मात्र कोकणे ब्रदर्स मुळे! कोकणे ब्रदर्स ने ट्रेकच्या सुरुवातीपासून ते तो यशस्वीरीत्या पूर्ण होईपर्यंत मला साथ केली!  

एक नवीन ट्रेकिंग ग्रुप, नवीन ट्रेक लीडर्स, नवीन ट्रेक सहकारी, नवीन तंत्रज्ञान, नवीन कौशल्य....

कोकणकडा क्लायबिंग केलेले निखील, विकी आणि भूषण ह्याची ओळख ही जास्त अभिमानास्पद होती! हे सगळेजण टेक्निकली किती साऊंड आहेत ह्याचा प्रत्यक्ष अनुभव मला आला!

ट्रेक संपला, कुरवंडे गावातील हॉटेलमध्ये जेवलो आणि लोणावळावरून लोकलने साधारण रात्री ८ वाजता पुण्यात आलो.

आलेखने विचारल, “कसं वाटतयं मॅम? तुम्ही फक्त ट्रेक करणार म्हणून आला होता पण तुम्ही सर्व काही केलंत”. काय उत्तर द्यावं तेच कळेना. 

हा ट्रेक म्हणजे एक खडतर निर्णय प्रक्रिया होती, बुद्धी आणि मन-भावना ह्याची जुगलबंदी होती आणि स्वत:वरच्या आणि तंत्रज्ञानावरच्या विश्वासाची परीक्षा होती!