एव्हरेस्ट बेस कॅम्प (ईबीसी) ट्रेक, २२ एप्रिल २०१७ ते ८ मे २०१७: भाग २: मा. एव्हरेस्ट दर्शन आणि ईबीसी ट्रेक समीट



भाग १: एव्हरेस्ट बेस कॅम्प (ईबीसी) ट्रेक,  २२ एप्रिल २०१७ ते ८ मे २०१७: भाग १: ईबीसी ट्रेक पूर्व सराव

भाग१ ब्लॉग लिंक: http://savitakanade.blogspot.com/2017/06/blog-post_5.html

भाग २: मा. एव्हरेस्ट दर्शन आणि ईबीसी ट्रेक समीट

ईबीसी ट्रेक! सह्याद्री पर्वतरांगेत जेवढं स्थान “छत्रपती शिवरायांना” आहे, महाराष्ट्रात जेवढं स्थान “पंढरपूर” ला आहे त्याच तोडीचं स्थान ट्रेकर्स मध्ये “मा. एव्हरेस्ट” ला आहे!

मा. एव्हरेस्ट! दोन –अडीच वर्ष मनात सतत घोंघावणारा एक विचार, एक आशा, एक अभिलाषा, एक इच्छा....

हा विचार, ही आशा, ही अभिलाषा, ही इच्छा पूर्ण करण्यासाठी निघाले होते खरी, पण जितकी उत्सुकता होती तितकीच हुरहूर!

  • ·        प्रवास सुखरूप होईल ना
  • ·        सगळं व्यवस्थित पार पडेल ना
  • ·        अॅक्लमटाईझ होऊ ना
  • ·        आरोग्याचा काही त्रास तर होणार नाही ना
  • ·    रोज बारा दिवस, सरासरी ६-७ तास चालायला माझा गुडघा साथ देईल ना (एकदा गंभीर रित्या स्प्रेन झालेला गुडघा.. त्यात राजमाची ट्रेकला आलेल्या एका हिमालयात ट्रेक अरेंज करणाऱ्या मुलाचे शब्द सारखे आठवत होते, “बहुत चलना पडता है, आपके नी में उतनी ताकद है ना ये देखो, डॉक्टर को कन्सल्ट करो”..ह्यातलं मी काहीच केलं नव्हतं)
  • ·        दररोज पुरेशी झोप येईल ना
  • ·        अनुकूल हवामान मिळले ना

मनातील किती विसंगती ही! एकाच वेळी उत्सुकता आणि त्याच वेळी हुरहूर! अशा विरुध्द गोष्टींचा सामना करणं खूप मानसिक ताकदीचं काम वाटलं मला!

खरं तर मला दोन गोष्टींची खूप जास्त चिंता होती, गुडघा आणि झोप! अक्लमटायझेशन पेक्षाही ह्या दोन गोष्टी मला जास्त सतावत होत्या. अस्वस्थ करणारी अजून एक महत्वाची गोष्ट ही होती की एवढ्या सगळ्या चिंता, हुरहूर असताना सुद्धा एक आंतरिक शांतता मी अनुभवतं होते.त्यात खळबळ नव्हती, नकारात्मकता नव्हती. किती विरोधाभास ना हा! विचार आणि मन यांचा हा झगडा! पण हीच आंतरिक सकारात्मक शांतता कदाचित मोलाची होती! असो.

दिल्ली ते काठमांडू:

२२ एप्रिल २०१७ ला रात्री ११ च्या फ्लाईटने दिल्ली, दिल्लीत एअरपोर्टवर प्लाझा प्रीमिअम लॉन्ज मध्ये रात्र काढली, दुसऱ्या दिवशी २३ तारखेला, दुपारी साधारण १२ च्या फ्लाईटने काठमांडू! काठमांडू, त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रीय एअरस्थल” ला पोहोचले आणि जीवात जीव आला! 


ती हुरहूर/ एन्झायटी कुठल्या कुठे नाहीशी झाली जेव्हा स्वागत करणाऱ्या गौतम बुद्धाच्या एका सुबक-सुंदर प्रतिमेच दर्शन एअरपोर्टवर झालं!


जीजीआयएम ची नेपाळमधील कोऑर्डीनेटिंग एजन्सी, “पीक प्रमोशन” चे केसबजी आणि पासंगजी, काठमांडू एअरपोर्टवर मला रिसीव्ह करायला आले. झेंडूच्या फुलांची (स्थानिक भाषेत शेपत्री) माळ घालून त्यांनी स्वागत केले! 
डावीकडून: केसबजी आणि पासंगजी सोबत

काठमांडू मध्ये पाऊस पडला होता, आकाश झाकाळलेलं होतं, हवेत गारठा होता, बोचरी थंडी होती! इथे हेल्मेट सक्ती आहे आणि गाडीचे हॉर्न्न वाजवण्यावर बंदी आहे! त्यामुळे रस्त्यावर गर्दी होती पण शांतता होती. रस्ताच्या बाजूची दुकाने रंगीबेरंगी आणि विविध प्रकारच्या गरम कपड्यांनी गजबजलेली होती! हॉटेलच्या मार्गावर केसबजी नेपाळ, लुक्ला फ्लाईट, ईबीसी ट्रेकबद्दल बोलत होते, “कल ईबीसी पर बहोत स्नो-फॉल हुआ है, लुक्ला में वेदर बहोत खराब था, फॉगी था, फ्लाईट्स नहीं जा पाये. कल देखते है क्या होता है.ईबीसी ट्रेक बहोत टफ है लेकीन हो जायेगा|”. इथल्या बदलत्या हवामानाबद्दल मी ऐकुन होते पण अशाश्वततेची गंभीरता मला त्याक्षणी जाणवली. हॉटेल मार्गावरचा हा प्रवास दोन गोष्टींमुळे माझ्या कायम स्मरणात राहिल, एक केसबजीं बरोबरच्या गाडीतल्या गप्पा आणि दुसरं गाडीत हळू आवाजात प्ले होणारी ब्लॅक-व्हाईट गोल्डन काळातील शमशाद बेगम, नूरजहाँ, सुरैया, लता मंगेशकर आणि आशा भोसले ह्यांनी गायलेली गाणी! एकसे बढकर एक कलेक्शन! ती गाणी ऐकताना दिल खूष हो गया! मला कमाल वाटली केसबजींची! इतकी जुनी आणि सुंदर गाणी हल्ली रेडिओवरसुद्धा कमीच ऐकायला मिळतात! ही सुरेल गाणी ऐकता ऐकता, हॉटेल, “होली हिमालया” कधी आलं कळूनचं आलं नाही! फ्रेश होऊन समोरच्या हॉटेलमध्ये घेतलेल्या “मसाला चाय” ची चव आजही माझ्या ओठांवर आहे! 

थोडक्यात काय, सुरुवात तर दिल खूष करणारी झाली होती, झेंडूच्या फुलांनी झालेले स्वागत, शमशाद बेगम, सुरैया इ. ची सुरेल गाणी आणि मसाला चाय! ह्यापुढे हवामानातील अशाश्वततेची गंभीरता तात्पुरती तरी कुठल्या कुठे विस्मरणातून गायब झाली झाली होती!

दुपारी तीन वाजता आम्हा ईबीसी ट्रेक पार्टीसिपन्टसोबत केसबजींनी मिटिंग घेतली. ट्रेकचा प्रोगाम सांगितला, डूज-डोंट्स सांगितले आणि आमच्या शंकांचे निरसन केले. त्यांनतर आमच्या प्रत्येकाचे, एक एक  ट्रेकिंग गिअर्स तपासून पहिले गेले (हे करणं किती महत्वाचं होतं ह्याची जाणीव समीट नंतर झाली). पुण्यातल्या डेकॅथलॉन शॉपमधून खरेदी केलेल्या खर्चिक काही वस्तू त्यांनी बाद केल्या. त्यात तीन वस्तू मुख्यत: होत्या, ग्लोव्हज-सॉक्स, डाऊन जॅकेट आणि स्लीपिंग बॅग! बापरे हादरलेच मी! तिथल्या हाय अल्टीट्युड आणि ऊणे-तापमानाला त्या पुरेशा सुरक्षित नव्हत्या (ह्याची खात्री पटतेही)! डाऊन जॅकेट आणि स्लीपिंग बॅग रेंट केली आणि ग्लोव्हज-सॉक्स खरेदी केले! एक धडा मिळाला, “हिमालयीन ट्रेक, खासकरून ईबीसी ट्रेकची गरम कपड्यांची खरेदी काठमांडूमध्येचं करावी”! अन्यथा पैशाचे आणि आपलेही तीन तेरा वाजतात!

रात्री माझ्या ग्रुपमधल्या पार्टीसिपन्टसोबत डिनर झालं माझ्या ग्रुप मध्ये होते, तन्मोय माविनकुर्वे, मी (पुणे), प्रीती पवार, दीपा सोमय्या आणि गीतांजली देशमुख (कोल्हापूर), रोहिणी जोशी, विनोद जैन आणि चित्रांश श्रीवास्तव (मुंबई).
गिरिप्रेमी व्हॉलिंटीअर: वर्षा बिरादर
पीक प्रमोशन ट्रेक गाईड: फुला शेर्पा (गाईड), कामी शेर्पा, श्रींग शेर्पा, सोनम चिंग्र शेर्पा आणि राय दाय (सर्व असि. गाईड). सोनम हा पाठीवर गॅस सिलिंडर कॅरी करत होता, राय दाय, सामनासोबत येत होता आणि बाकीचे तिघे आमच्या सोबत ट्रेक करत होते.

काठमांडू ते लुक्ला:

२४ तारखेला सकाळीचं लुक्ला साठी निघालो. आदल्या दिवशी फ्लाईट्स खराब हवामानामुळे टेक ऑफ झाल्या नव्हत्या त्यामुळे आज पण त्या टेक ऑफ होतील की नाही ह्याची धाकधुक होतीच! ८ वाजता एअरपोर्ट वर बोर्डिंग पास मिळाला आणि पावणे नऊच्या सुमारास फ्लाईट अनाऊन्स झाली! 

फ्लाईट मिळाल्यावर आम्हीच काय सर्वांनीच काय जल्लोष केला तिथे! हा आनंदोत्सव आपसूकचं होतो हा! उत्साह संचारतो! स्वर्गाचं दार जणू खुलं व्हावं! एकतर हवामान बरं असण्याची ही खात्री आणि वेळ, दिवस वाचला ना! काठमांडू डोमेस्टिक विमानतळ ट्रेकर्सने असं खचाखच भरलं होतं. छोटसं विमानतळ, वातावरण एकदम अनौपचारिक! सिक्युरिटी, सुरक्षा जाँच ह्याची भिस्त जास्तकरून ट्रेकर्सना नेणाऱ्या तिथल्या संस्था किंवा शेर्पाज वर आहे असं वाटलं. लुक्लाला दिवसातून ८ फ्लाईट्स जातात. आमचं गोमा एअर होतं ज्याची कपॅसिटी १८ व्यक्तींची होती. 


काठमांडू-लुक्ला फ्लाईट साधारणत: २७ मिनिटांची आहे. सुंदरशी हवाईसुंदरी आणि चॉकलेट्स देऊन स्वागत! 


काठमांडू वरून लुक्लाला जाताना विमानात डाव्या बाजूला बसले की हिमालयीन रेंज दिसते! 

हवामान बऱ्यापैकी क्लीअर असल्याने ही रेंज खुपचं विलोभनीय दिसतं होती! खोल हिरवीगार व्हॅली, आकर्षून घेणारे आणि उठावदार लालसर-गुलाबी रोडोडेंन्द्रॉन, निळीशार-दुधी नदी, मध्येमध्ये दिसणारी गावे! काठमांडूचं सौंदर्य अफलातूनचं! २७ मिनिट खिडकीबाहेर तुमची नजर खिळवून ठेवण्याची ताकद ह्या नेपाळच्या निसर्ग सौदर्यात आहे! ९.३० च्या सुमारास लुक्लाला फ्लाईट लॅन्ड झाली. लुक्ला, “तेनसिंग-हिलरी एअरपोर्ट” हे एक अत्यंत छोट विमानतळ आहे. तेनसिंग नोर्गे आणि एडमंड हिलरी या एव्हरेस्ट प्रथम सर करणाऱ्या एव्हरेस्टर जोडीचं नाव ह्या एअरपोर्ट ला दिलं आहे. दोघा व्यक्तींचं नाव असणारं एअरपोर्ट मी प्रथमचं ऐकत होते आणि बघतं होते! जगातील हे एक भीतीदायक एअरपोर्ट मानलं जातं कारण चहूबाजूंनी असलेले डोंगर, बदलते हवामान आणि अतिशय अरुंद फ्लाईट लॅन्डींग स्पेस!

 लुक्ला ते गोरकक्षेप ट्रेक:

ट्रेक मार्ग: एका हॉटेल मध्ये फ्रेश होऊन साधारणपणे सकाळी सव्वा दहाच्या सुमारास आम्ही ट्रेकला सुरुवात केली! 

डावीकडून: रोहिणी, तन्मोय, गीता, मी, फुलाजी, विनोद्जी, वर्षा, प्रिती, दीपा, चित्रांश

जातानाचा आमचा मार्ग होता लुक्ला-फाकडिंग-नामचे बझार-तेन्गबोचे-दिंगबोचे-लोबुचे-गोरकक्षेप-ईबीसी. ९ दिवसांचे ट्रेक अंतर साधारण ९० किमी, दिवसाचा ट्रेक सरासरी ६-७ तासांचा आणि अल्टीट्युड २६५२ मीटर पासून ५१८० मीटर! 

सौजन्य: विनोद जैन

दिनक्रम: दिवसाचा आमचा दिनक्रम असायचा हा की, साधारण सकाळी ५-५.३० वा. वेक-अप कॉल, ६.३० नाश्ता, ७-७.१५ ला ट्रेकला सुरुवात, ११ -१२ अर्ध्या तासाचा दरम्यान लंच ब्रेक, संध्याकाळी ५-७ दरम्यान मुक्कामी पोहोचणार, संध्याकाळी ६.३०-७ वा. डिनर आणि ८-९ च्या दरम्यान झोपायला जाणे.

ट्रेक दरम्यानची पथ्य: ट्रेक मार्गावर प्रॉपर हॉटेल्स आहेत. नाश्ता आणि डिनर (डिनर आधी सूप) आम्हाला हवे ते पण लंच मध्ये भात, उकडलेली भाजी, डाळ आणि पापड. अल्टीट्युड, हवामान लक्षात घेऊन आम्हाला काही गोष्टी काटेकोरपणे पाळायला सांगितल्या होत्या (आणि आम्ही त्या पाळल्या) त्या अशा,

  • ·        डाळ-भात खाणे (“दाल-भात पावर, २४ अवर” ही म्हण ह्या ट्रेक मार्गाचं       स्लोगन आहे)

  • ·        मांसाहार टाळणे
  • ·        गरम पाणी पिणे (ट्रेक दरम्यान दररोज किमान ४-५ लिटर)
  • ·        गरम कपडे घालणे
  • ·        ट्रेकच्या दिवसात आंघोळ करणे टाळणे
  • ·       काही त्रास होत असेल तर स्थानिक ट्रेक लीडरला ताबडतोब सूचित करणे
  • ·        स्थानिक ट्रेक लीडरच्या सल्ल्याशिवाय कोणतेही औषध न घेणे
  • ·   अक्लमटाईझेशन साठी हळूहळू चालणे आणि ट्रेक दरम्यान अधूनमधून कान गरम कपड्यांने न झाकता उघडे ठेवणे ( कान हे इंद्रिय तापमानाला खूप संवेदनशील आणि अॅडापटेबल असते).
ट्रेक दरम्यानचे निसर्ग सौंदर्य आणि प्रेरणादायी प्रेक्षणीय स्थळे: लुक्ला (२८०० मी) ते फाकडिंग (२६५२ मी) इथे कमी अल्टीट्युडला यावं लागतं, मात्र फाकडिंग नंतर अल्टीट्युड कमालीचा वाढत जातो. लुक्ला ते गोरकक्षेप हा ट्रेक निसर्ग सौंदर्याने अवाक करणारा आहे. लुक्ला वरून फाकडिंगला प्रवेश करताना ट्रेकच्या सुरुवातीलाचं “पासंग ल्हामू शेर्पा” ह्या नेपाळी स्त्रीच्या नावाने  मेमोरिअल प्रवेशद्वार आहे. 


पासंग ल्हामू शेर्पा ही पहिली नेपाळी माउंटनीअर/शेर्पा स्त्री होती जिने १९९३ मध्ये मा. एव्हरेस्ट समीट केलं! तिची कहाणी ऐकली आणि मनोमन हात जोडून नतमस्तक झाले! तिच्यासारखे असंख्य एव्हरेस्टर ज्या ट्रेकमार्गावरून गेले त्या मार्गावरून आपण जाणार आहोत ही गोष्ट भावनांनी हेलावून टाकणारी होती. प्रेरणास्त्रोत तर इथेच मिळालं होतं!

लुक्ला पासून ट्रेक सुरु केला तेव्हा, उत्साह होता, उत्सुकता होती, थोडीशी धाकधूक होती, निसर्ग आणि ईबीसी ट्रेक मार्गाशी पहिली ओळख होती!

ट्रेकसाठी माझी तयारी: माझी बॅकपॅक तयारी भन्नाट होती. ३ लिटरचे वॉटर ब्लॅडर आणि १ लिटरची नेल्जीन बॉटल मध्ये गरम पाणी, पांचो, ड्रायफ्रुट्स, नॅपकीन, हेडटॉर्च आणि “शिवप्रतिमा” यांची शेवटपर्यंत साथ होती. इतर गोष्टी होत्या, वेट आणि ड्राय टिशू, कानटोपी, वुलनचे हॅन्ड ग्लोव्हज आणि सॉक्स.

मी आतून थर्मल, वर डेकॅथलॉन मधलं डाऊन जॅकेट, त्यावर थंडीच रंगीबेरंगी वुलन जॅकेट, टी-शर्ट, क्विक ड्राय पॅन्ट, डोक्याला कानटोपी, नी-कॅप घातली. हे गरम कपडे पूर्ण ट्रेकभर घातले होते. पुढे त्यात वाढचं झाली पण काही ठिकाणी गरम होतं होतं तरीही मी हे कपडे काढले नाहीत. शरीराचं तापमान पूर्णवेळ एकचं ठेवण्याचा माझा प्रयत्न होता!  

ट्रेकची सुरुवात सूर्यदेवाला वंदन करून केली. सूर्यदेवाने पूर्ण ट्रेकभर साथ केली आणि एक गोष्ट उमगली की सूर्यप्रकाश असेल, आभाळ क्लीअर असेल तर अक्लमटायझेशन सहज होतं! 

लुक्ला ते गोरकक्षेप ट्रेक मधलं निसर्ग सौंदर्य अचंबित करणारं आहे. निळाशार अवाढव्य उंचीच्या पर्वतांची रांगच रांग, कधी त्यावर ढग उतरलेले तर कधी बर्फाने माखलेले, ऊंचच्याऊंच झाडे, खोल दरी, हिरवट-निळ्या-पांढऱ्या रंगाचे “दुधकोशी” नदीचे पात्र, नदीवरचे लोखंडी सस्पेन्शन ब्रिज, मातीची-दगड-फरश्यांच्या तुकड्यांची पायवाट, कधी तीव्र उतार तर कधी तीव्र चढ, एकाचं धाटणीची घरे आणि हॉटेल्स. दुधकोशी नदी संपूर्ण ट्रेकभर साथीला असते. वाहताना जणू आपल्यालाही "अथक आणि अखंड चालण्याचा संदेश देते"! 

ह्या संपूर्ण ट्रेक दरम्यान, विशेषत: फाकडिंग पर्यंत स्तूप, मानी स्टोन आणि रोटेटिंग व्हील्स ने ट्रेक व्यापून टाकला आहे. इथे तिबेटीयन भाषेत प्रार्थना पेंट केल्या आहेत. ही दगडी प्रार्थनास्थळापुढे जाताना डावीकडून जायचं आणि उजवीकडून यायचं आणि तसं करणं “गुड लक” आहे,  रोटेटिंग व्हील्स मात्र उजव्या हाताने डावीकडे गोलाकार फिरवणे अशी बुद्धीस्ट प्रथा आहे.


फाकडिंग पर्यंत उतार होता. शरीर थकलेलं नव्हतं पण पाठीवर ४-५ किलोचं ओझं होतं ज्याची खरंतर कधी सवय नव्हती! त्या वातावरणात ह्या पाठीवरच्या ओझ्याने थकवा येत नाही. आपल्याकडे उन्हाचा कडक तडाखा असतो, पाणी-पाणी होतं आणि त्यात ओझं असेल तर प्रचंड थकवा येतो.

मी स्वत:ला काही नियम घालून दिले होते ते होते,
  • ·        चालण्याची एकचं गती ठेवणार, एकदम हळूहळू चालणार
  • ·        शरीराचं तापमान एकचं ठेवणार
  • ·        पाणी भरपूर पिणार
  • ·        श्वासाची एकचं गती ठेवणार

हे नियम मी मोडले नाहीत. ट्रेकपूर्वी, मला तशीही कमी खाण्याची सवय आहे. भरपेट खाल्लं की चालायला त्रास होतो, खूप दम लागतो असा माझा अनुभव होता. हे लक्षात घेऊन कमी खाण्याची सवय कायम पाळली! ट्रेकमध्ये भूकेची जाणीव झाली तर ड्रायफ्रुट्स होतेचं!

फाकडिंगला मुक्काम होता. इथे मुख्य धंदा हॉटेलिंग आणि लॉजिंग! स्त्री-पुरुष तेच काम करतात. ह़ॉटेलमध्ये लवकर आलो तर दुपारी झोपू नये. हालचाल करावी म्हणजे अक्लमटायझेशन सहज होतं असं म्हणतात.

दुसऱ्या दिवशी नामचे बझारला निघायचे होते. हे अंतर होते २६५२ मी. पासून ३४४० मी. पर्यंत! हा ट्रेकमधला सर्वात मोठा आणि अति चढाईचा टप्पा होता.

सकाळी तन्मोयने मला प्राणायाम, मेडिटेशन शिकवले आणि आम्ही थोडे स्ट्रेचिंग व्यायाम केले. सकाळी ५-७ मिनिट हे सुरु ठेवण्याचे आम्ही ठरवले! 

फाकडिंगवरून निघालो. आजही सूर्य साथीला होता. मजल दरमजल करतं  मान्जो या गावी आलो. इथे ट्रेकिंग परमिट साठी चेकपोस्ट आहे. ट्रेक चालू ठेवण्यासाठी तिथे सागरमाथा नॅशनल पार्क फी भरावी लागते.

निसर्ग आणि हवामान कालच्यासारखचं! सभोवताली बर्फाने ओढलेल्या पर्वतराशी, अति प्रचंड वेगाने वाहणारी दुधकोशी नदी, सस्पेन्शन ब्रिज, माने स्टोन, रोटेटिंग व्हील्स, कधी दगडी पायऱ्यांचा रस्ता तर कधी चढाई असणारी पायवाट! ह्या मार्गावर एकावर एक असे दोन सस्पेन्शन ब्रिज आहेत. हे ब्रिज खूप आकर्षक आणि मनमोहून टाकणारे आणि निसर्ग सौदर्यात भर घालणारे आहेत. 


ब्रिजला प्रेइंग फ्लाग्स जोडलेले आहेत. त्यावरून चालायला लागलो की आपण हेलकावे खातो, खाली प्रचंड खोल दरी आणि वाहणारी दुधकोशी नदी, ब्रिजच्या दुसऱ्या टोकाला पोहचताना चढाईमुळे जाम धाप लागते, म्हणूनचं की काय प्रत्येक ब्रिजचा इथे बसायला कट्टे केले आहेत. ब्रिजवरून सामान वाहून नेणारे घोडे, याक आले की ते जाईपर्यंत घडीभर थांबण्यातली आणि दम घेण्याची जी मोकळीक मिळते तो आनंद अनुभवण्यासारखे सौख्य नाही! अशा ह्या ब्रिजच्या पार्श्वभूमीवर सेल्फीचा मोह झाला नाही तरचं नवलं!


नामचे बझार गावात प्रवेश करण्यापूर्वी चेकपोस्ट आहे. ह्या चेकपोस्टला येईपर्यंत माझाचं प्रत्येकाचा स्टॅमीना संपलेला होता. अत्यंत चढाई आणि जवळ जवळ १५-१६ किमी अंतर! शेर्पा म्हणे, “नामचे इथून २० मी” आणि काय हायसं वाटलं म्हणून सांगू! पण चालायला सुरुवात केली आणि लक्षात आलं की हा टप्पा कमालीचा चढाई असणारा आहे. दगडी वक्राकार पायऱ्या संपता संपत नाहीत. २० मिनिटाचे अंतर कापायला जवळ जवळ दीड तास लागला. ही चढाई करताना मला आपल्या “कात्रज टू सिंहगड केटूएस) ट्रेकमधील शेवटची टेकडी आठवली!

“ट्रेक हा माइंड गेम आहे” असं म्हणतात! स्टॅमीना संपलेला, शरीर पूर्णत: थकलेले आणि नामचेतल्या हॉटेलपर्यंत तर पोहोचायचे आहे. कसे? शरीराचं बटन स्वीच ऑफ होऊन मनाचं स्वीच ऑन होतं? कोणती अशी गोष्ट आहे जी हे अंतर सार्थ आणि समर्थपणे कापायला मदत करते? “माइंड गेम” ह्या शब्दाइतकं सोपं आहे का ते? काय नक्की “गेम” होते? आत्ता विचार केला तर उत्तर  सापडत नाही. आत्ता वाटतयं “गेम” हा शब्द का वापरतात? “गेम” ह्या शब्दात हारू की जिंकू याबद्दल अनिश्चितता आहे, त्यात एक झगडा आहे, एक प्रोसेस आहे, कृती आहे. तार्कीकदृष्ट्या विचार केला तर शरीर तर अकार्यक्षम झालेलं असं मग मनाचा “गेम” कोणाशी? “गेम जिंकण्यासाठीचं असते” हा सिद्धांत पटला तरी तो सिद्ध होतोचं असं नाही! इथे तर जिंकायचचं आहे. मला वाटतं हा “माइंड गेम” पेक्षा “पॉझीटीव्ह सेल्फ टॉक” हा शब्द जास्त संयुक्तिक वाटतो. किमान त्यात अनिश्चितता नाही, सिद्धांत नाही.. आहे ती सकारात्मकता! सकारात्मक संवाद आणि सकारात्मक कृती! जास्त होतयं ना थोडं? विचार करूयात का?

ह्या ट्रेक दरम्यान खुपदा माझा तोंडाने श्वास घेतला जात होता. खरंतर “नाकाने श्वास घ्या” असं सांगितलं जातं! मी तसा प्रयत्न केला पण ते होतं नव्हतं. शेवटी मी एक गोष्ट केली की “नाकाने श्वास घ्यायचा की तोंडाने हे शरीरक्रियेवर सोडून दिलं”... शिव पेंडाल ने सांगितलं होतं की “चढाईवर दम लागला तर क्षणभर थांबायचं आणि एक दीर्घश्वास घ्यायचा”. ही शिकवण मी संपूर्ण ईबीसी ट्रेकभर अमलात आणली. नंतर नंतर तर मी दीर्घश्वास नाकाने घ्यायची आणि तोंडाने सोडायची. असे केल्याने मला थकव्यापासून आराम मिळत होता. पायऱ्या चढायच्या आहेत हे दिसले की पायऱ्या चढण्याआधी मी प्रथम डोळे मिटून एक दीर्घश्वास घेत होते! दम लागला की थांबून पुन्हा दीर्घश्वसन आणि ट्रेक सुरु! हे टेक्निक मी संपूर्ण ट्रेकभर सुरु ठेवलं!

मी हळूहळू चालायची, चालण्याच्या गतीत सातत्य ठेवल्याने मला कुठे १५-२० मिनिट थांबावं लागलं नाही. मी न थांबता ट्रेक करू शकत होते. गुडघा दुखत नव्हता, कंबर ताठतनव्हती की कळ येत नव्हती, पाय दुखत नव्हते त्यामुळे “बसायचं आहेचं” ही भावना कधी उत्पन्न झाली नाही!      

नामचेला मी इतरांच्या तुलनेत उशीरा पोहोचले. जवळ जवळ २० मिनिट डोळे मिटून शांत बसून राहिले.मग एकदम फ्रेश! (ही माझी नेहमीची सवय आहे. शारीरिक आणि मानसिक खूप थकवा आला की मी अशी डोळे मिटून शांत बसते, तोपर्यंत जोपर्यंत डोळे आपोआप उघडत नाहीत). माझ्यासाठी हे नेहमीचचं होतं पण माझ्या ग्रुपमधल्यासाठी हे नवीन होतं त्यामुळे माझी ही कृती एकदम फेमस झाली!

नामचेतील दुकाने भेट देण्यासारखी होती. हिमालय (एव्हरेस्ट/अन्नपूर्णा) चे नजर खिळवून ठेवणारे फोटो, त्याबद्दलची पुस्तके, स्टिकर्स, बुकमार्क, हिमालयीन पिक्स चे पोस्टर्स, हिमालयीन ट्रेकचे छाप असणारे टी-शर्टस, टॉप्स, प्लेईंग कार्ड्स, नेपाळी ज्वेलरी, नेपाळचा इतिहास आणि प्रेक्षणीय स्थळांची माहिती देणारी पुस्तके, अगरबत्त्या, सिंगिंग बाऊल, प्रेइंग फ्लाग्स.... जिकडे तिकडे हिमालयीन ट्रेक आणि ट्रेक!

नामचे मधला दुसरा दिवस हा अक्लमटायझेशनसाठी रेस्ट-डे होता. पण आम्ही एका व्ह्यू पॉइंटला गेलो जिथून मा. एव्हरेस्टचे प्रथम दर्शन होते! साधारण अर्धा तास चालल्यावर हा पॉइंट आला. “मा. एव्हरेस्टचे प्रथम दर्शन” हा विचारही आशापूर्ती करणारा होता. ज्यांच्या साठी मा. एव्हरेस्ट दर्शन हे स्वप्न आहे, एक ध्यास आहे, एक ध्येय आहे त्या सर्वांसाठी ह्या  पॉइंटला पोहोचेपर्यंतचे अंतर काय असेल ह्याची कल्पना मी करत होते.  हा पॉइंटला पोहोचले. आमच्या गाईडने एव्हरेस्ट पीक दाखवला (हो इथून बरेच पीक दिसतात जसे लोत्से, अमाडबलम, आयलॅन्ड पीक, कोंगडे पीक) आज देखील सूर्याची कृपादृष्टी आमच्यावर होती आणि ढग विरहीत, लख्ख सूर्य प्रकाशाने तळपत असलेल्या मा. एव्हरेस्टचे दर्शन मला झाले! 


आपसूकचं हात जोडले गेले आणि मस्तक नत झालं! उर भरून आला होता, छाती फुलली होती, शब्द फुटतं नव्हते, डोळे पाणावत होते, आजुबाजूचं भान राहील नव्हतं! खूप साऱ्या पिक्स मधे दडलेला, तुलनेत आकाराने छोटा एव्हरेस्ट पण किती महानता त्याची! त्याच्या पार्श्वभूमीवर उभारलेला शेर्पा आणि एव्हरेस्टवीर तेनसिंग नोर्गे यांचा स्तूप! हा फक्त एव्हरेस्ट व्ह्यू पॉइंट नाही, एक इतिहास आहे, एक सत्य आहे, एक साहस आहे, एक विक्रम आहे, एक प्रेरणास्त्रोत आहे, देशसमभाव आहे! 
डावीकडून: श्रींग, फुलाजी, मी, कामाजी आणि सोनम
माझा ऊर अधिक अभिमानाने भरून आला जेव्हा ह्या सगळ्यांच्या सोबतीला “शिवप्रतिमा” माझ्या साथीला होती! “सह्याद्री आणि हिमालय” यांचा अनोखा हा संगम! सोबत “शिवप्रतिज्ञा” घूमघुमली आणि वातावरण “शिवमय” झालं! या वेळी तीन अभिमान मी एकत्र पाहत होते, मा. एव्हरेस्ट, शेर्पा तेनसिंग नोर्गे स्तूप आणि शिवप्रतिमा!


दिवसाच्या सुरुवातीला होणाऱ्या “गणपती बप्पा मोरया, हर हर महादेव,” ह्या प्रार्थनेत “जय जय महाराष्ट्र माझा...जय जय नेपाळ राष्ट्र माझा” हा  राष्ट्र्मान अॅड झाला!

डावीकडून: विनोद्जी, रोहिणी, वर्षा, दीपा, मी, चित्रांश, प्रिती, तन्मोय 

सांगबोचे हा नामचे मधील, ३७५३ मी. उंचीवरील एक पीक. नामचे पासून साधारण ३००-३५० उंचीवरील अक्लमटायझेशनचे एक ठिकाण! लांबून हे ठिकाण आणि जाणारे ट्रेकर्स हे दृश्य खूप मोहक दिसत होते पण  “इतक्या ऊंच जायचयं” हा विचार येऊन धास्ती वाटली. माझ्या चालण्याच्या गतीने वर पोहोचले! इथून नामचे गाव तर छान दिसतचं पण आजूबाजूच्या नामांकित पिक्सने वेढलेलं हे ठिकाण आणि तिथ उभं राहणं हा एक अलौकिक अनुभव वाटला मला! अतिशय गार वारा, त्यामुळे भासणारी प्रचंड थंडी आणि थंडीने कापणारे संपूर्ण शरीर ह्याचा पहिला प्रत्यय इथे आला!  

अक्लमटाईझ होण्यासाठी अधून मधून कान उघडे ठेवायला आम्हाला सांगितलं होतं. पण इथली थंडी अनुभवल्यावर लक्षात आलं की कान कधी उघडे ठेवायचे आणि गार वाऱ्यापासून स्वत:चं रक्षण कधी करायचं हे कळायला हवं! नाहीतर हा गार वारा कधी बाधेल सांगता येत नाही! मी तर काय केलं कान, नाक, तोंड झाकून घेतलं आणि हॉटेल वर गेल्यावर व्हिक्स/ वेखंड पावडर चोळली.  

त्यांनंतर पायथ्याशी असणाऱ्या “शेर्पा कल्चर म्युझीयम” ला भेट दिली. शेर्पा संस्कृतीची ओळख करून देणाऱ्या वस्तू इथे आहेत. शेर्पाच्या जीवनावर आधारित एक छोटी फिल्म इथे बघायला मिळाली. शेर्पा लोकांनी जे जे हिमालयीन पीक एक्सपीडीशन केले त्यांचे प्रेरक फोटो संग्रहालय इथे आहे. गिरिप्रेमी ने इतिहास घडवलेल्या एव्हरेस्ट एक्सपीडीशनचे फोटो देखील इथे बघायला मिळतात!


दुपारी हॉटेलवर पोहोचलो. जेवण केलं. थोडा आराम करून ४ वाजता भेटायचं ठरलं. ह्या आरामाच्या वेळात मी ट्रेक अनुभवाचे मुद्दे लिहून काढले. ही पण एक गोष्ट मी पाळण्याचा प्रयत्न केला!

आमचा रात्रीच्या जेवणाच्या आधीचा प्रोग्राम असा ठरला होता, पत्ते (प्लेईंग कार्ड्स) खेळणं आणि गाणी म्हणणं. सुरुवातीचे काही दिवस मी हे करत नव्हते. मला शांत बसून राहणं जास्त छान वाटायचं/वाटत. नंतर मात्र मी सामील झाले. लहानपणी (तेव्हा पत्ते खेळणं हे चांगल समजलं जात नसे) कधीतरी उन्हाळयाच्या सुट्टीत पत्ते खेळलेले त्यानंतर आता. चॅलेंज, गड्डा झब्बू, रमी इ. मी प्रथम खेळले. ह्या ट्रेकमध्ये ह्या खेळांनी आणि गाण्यांनी नेहमीचं ताजेतवान ठेवलं!


इथे ट्रेक गाईड किंवा शेर्पा आणि स्टे/हॉल्ट जरुरीचे आहेत. गाईड कोणते गरम कपडे घालावे, काय खावे यापासून तुमच्या तब्येतीवर लक्ष ठेऊन असतो आणि आजाराची लक्षणे चटकन ओळखतो. अक्लमटायझेशन साठी स्टे करणं जरुरीचं आहे. 

नामचे गावातून ह्या दोन  गावातून दोन रस्ते जातात एक तिबेटला आणि दुसरा मा. एव्हरेस्ट ला! दुसऱ्या दिवशी आम्ही तेन्गबोचे साठी निघालो. हे ठिकाण ३८६७ मी. उंचीवर आहे. नामचे पासून १२-१३ किमी असणारे हे अंतर कापायला साधारण ८-९ तास लागले. हा पट्टा सुरुवातीला बऱ्यापैकी सपाट आहे पण नंतर जी चढाई आहे त्याने जीव अगदी मेटाकुटीस आला. अत्यंत लेंदी ट्रेक आहे! शेवटचा अर्धा तास तर माझ्या पायात त्राण उरलेले नव्हते! जो सपाट भाग होता म्हणून आमच्या ग्रुपमधील मुलांनी डान्स केला, गाणी म्हटली. 
फुलाजी, विनोद्जी, चित्रांश, श्रींग
ह्या मार्गावरून एव्हरेस्ट पीक अतिशय सुंदर दिसतो. आजपण सूर्यप्रकाश होता. आकाश निळेशार होते त्यामुळे एव्हरेस्ट पीक वरून नजर हटवावी वाटतं नव्हती! ह्या मार्गावरच तीन रस्ते जातात एक नामचेला, एक गोकियो लेक आणि तिसरा तेन्गबोचेला!


बरेचदा असं व्हायचं की दुपारच्या जेवणानंतरचा ट्रेक हा अत्यंत चढाईचा असायचा. माझी चालण्याची गती मग अजून कमी व्हायची. काहीवेळा तर असंही झालं की आमचे सामान वाहून नेणारे याक वेगाने जायचे!

सपाट भाग होता तिथे खुपदा वाटलं “चला, चालण्याची गती वाढवू” पण कटाक्षाने टाळलं. एक छोटीशी गोष्ट प्रतिकूल होऊ शकते हा विचार सतत मनात ठेऊन ट्रेक केला.

दुसरी गोष्ट ही पण होती की वेगाने चालतं जाऊन करणार काय होते मी? इतरांपेक्षा कमी विश्रांती मिळायची पण माझं एक आहे की मी थोडावेळ डोळे मिटून शांत बसले की माझा थकवा कुठल्या कुठे गायब होतो! हे पण होतं की मार्गावर शेकडोने ट्रेकर्स आणि शेर्पा होते. त्यामुळे सुरक्षा आणि वाट चुकण्याचा प्रश्नचं नव्हता!

जेवणाच्या ठिकाणी इतकी प्रचंड थंडी होती की बस्सं. शरीर अक्षरश: थरथर कापत होतं. ह्या नंतरचा जो पॅच होता तो इतका कमालीचा चढाईचा होता की सारखं सारखं थांबाव लागत होतं. हा पॅच मात्र निसर्ग सौदर्याने ओतप्रोत भरला होता. एका बाजूला वाहणारी दुधकोशी, गर्द झाडी आणि ह्या  झाडीच्या मधे मधे फुललेले लालसर-गुलाबी रंगाचे ऱ्होडोडेनद्रॉन!

संध्याकाळी ४.३० च्या दरम्यान हॉटेलवर पोहोचले. शेवटचे दहा मिनिट तर चालायला अजिबात त्राण राहिले नव्हते. पोहोचल्यावर शांत बसले, चहा घेतला आणि एकदम फ्रेश झाले. मग काय पत्त्यांचा डाव रंगला! मग सूप, मग डिनर. रात्री भयानक थंडी पडली होती. तापमान मायनस १-२ होतं. इथे जेवण खूप महाग आहे. चहा साधारणत: रु २५० पासून पुढे, एक डीश मग रु १००० च्या पुढेही जाते!

आतापर्यंत चित्रांश आणि माझी एक पोझ खूप फेमस झाली होती. मी खूप थकायची, उशिरा पोहोचायची आणि शांत बसून झाल्यावर आणि दुसऱ्या दिवशी सकाळी चित्रांश फोटोतली ही अॅक्शन करायचा (ह्या अर्थाने की सर्व ठीक आहे ना) आणि म्हणायचा, “सविताजी”...मग मी ती पोझ करायचे (ह्या अर्थाने की मी एकदम ओके आहे). चित्रांशच्या अॅक्शन आणि हावभावात एक खट्याळपणा असायचा, मी प्रयत्न केला पण तो खट्याळपणा माझ्यात आला नाही! हां आमची ही अॅक्शन सर्वजण एन्जॉय करायचे आणि दिवसातून १-२ वेळा ही अॅक्शन झाली की उर्जा मिळायची!
चित्रांश सोबत
तेन्गबोचे मधील सकाळ सुंदर होती. इथे एक प्रसिद्ध, सर्वात मोठी गोम्पा बुद्धीस्ट मोनेस्ट्री आहे. इथे काम सुरु होतं त्यामुळे ती बंद असल्याने आम्हाला तो आतून पाहता आली नाही. 



आज ट्रेकच्या पाचव्या दिवशी आम्ही देंगबोचेला जाणार होते. हे गाव ४५३० मी. उंचीवर होते. आज थंडी खुपचं वाढली होती, गार वारा होता पण सूर्य देवता आज पण आमच्यावर प्रसन्न होती! साधारणपणे सकाळी नाश्ता झाल्यावर फुलाजी आम्हाला गरम कपड्यांबद्दल सूचना द्यायचे. आज त्यांनी विंड चीटर सोबत ठेवायला सांगितलं होतं. त्यामुळे पाठीवरच्या ओझ्यात वाढ झाली! चालताना लक्षात आले की ट्रेकिंग स्टिक उजव्या हातात पकडून पकडून माझा उजवा हात दुखायला लागला होता.

तेन्गबोचे ते देन्गबोचे हे अंतर जवळ जवळ १२-१३ किमी होतं. पर्वतांवर आता भरपूर बर्फ दिसायला लागला होता. काहीभाग लॅन्ड स्लाईड झाल्याने ट्रेक मार्ग त्यातून जात होता. हा पण अतिशय लेंदी ट्रेक होता.

तेन्गबोचे सोडल्यानंतर एक्सपीडीशन मध्ये शहीद झालेल्या शेर्पा आणि ट्रेकर्स चं इथे एक मेमोरिअल आहे. काही मेमोरिअल त्यांच्या नावासहित आहेत. बरीचशी मेमोरिअल इन्शुरन्सच्या निधीतून तयार केली गेलेली आहेत. ही असंख्य मेमोरिअल बघताना हृदयात कालवाकालव होते आणि त्यांच्या साहसाला सलाम करावासा वाटतो!

आता थंडी इतकी कडक होती की लोक कानासोबत तोंड आणि नाक पण झाकून घेत होते. मला ते कधीच जमलं नाही. मला गुदमरल्या सारखं व्हायचं त्यामुळे मी फक्त कान झाकून घ्यायचे. संपूर्ण ट्रेक मी नाक आणि तोंड सुरक्षित ठेवलं नाही.

माझ्या सोबत श्रींग होता. मला नेहमी तो म्हणायचा, “फास्ट चलो”...मी म्हणायची, “नहीं, स्लोली स्लोली”.
श्रींग सोबत
यावेळी तो शेवटी शेवटी कंटाळला होता. त्याला मी पुढं जाऊन गावाच्या एन्ट्रसला थांबायला सांगितलं. मी गावात प्रवेश करताना स्नो-फॉलला सुरुवात झाली होती. थंड थंड हलके हलके तुषार अंगावर झेलायला मजा येत होती. मी इतकी थकले होते की कधी एकदाचं हॉटेल येतयं असं झालं होतं. हॉटेल गावाच्या एकदम शेवटी असायची (दुसऱ्या दिवशीचा ट्रेक जिथे सुरु होतो तिथे हे हॉटेल). गाव जरी आलं तरी हॉटेलवर पोहोचायला अर्धा तास आरामात जायचा!

देन्गबोचे गावात मी पोहोचले तेव्हा गाव एकदम चिडीचूप होतं बाहेर एकही माणूस दिसतं नव्हता. थंडीचं इतकी कडाक्याची होती की बाहेर निघणार कोण. असो. एकदाची पोहोचले आणि सर्वांनी नेहमीप्रमाणे टाळ्या वाजवून माझं स्वागत केलं.

अक्लमटायझेन मधे एक सांगितलं होतं की जेवणावर इच्छा राहत नाही, पण बळचं खायचं आहे. ह्याचा प्रत्यय येत होता. ट्रेक दरम्यान भूक लागायची आणि विशेषत: रात्री जेवणाची इच्छा व्हायची नाही. “नको ते जेवण” असं व्हायचं (हा हाय अल्टीटयूडचा परिणाम होता की अति थकल्याचा हा प्रश्न मला आहेचं) ह्यावर उपाय हाच की ट्रेक दरम्यान भूक लागते तेव्हाचं पोट भरेल असं काहीतरी खावून घेणे!

आता रात्री डबल सॉक्स, डाऊन जॅकेट, हॅन्ड ग्लोव्हज घालावेच लागत होते.

ह्या थंडीत चित्रांश ने सर्वांना बाहेर बोलवलं  आणि आकाश दाखवलं. आम्ही सर्वजण बघतचं राहिलो. आकाशात भला मोठा चंद्र आणि एक चांदणी चमकत होते! आकाश एकदम क्लीअर! थोड्यावेळा पूर्वी पाउस झाला, स्नो फॉल झाला ह्याचा लवलेश कुठेही नव्हता. चंद्र-चांदणीचा हा अनोखा मिलाप पाहताना भयानक थंडीचा परिणाम जाणवलाही नाही! पाचव्या दिवसाच्या ट्रेकची सांगता अशी सुंदर झाली!

दुसरा दिवस रेस्ट-डे होता सकाळी उशीरा उठलो. प्रचंड गार पाण्याने ब्रश करायला, तोंड धुवायला नको वाटतं होतं. गरम पाणी फक्त पिण्यासाठी मिळतं होतं आणि रात्री जरी गरम पाणी भरून ठेवलं तरी सकाळी ते थंडगार पडायचं. वेट टिशूने तोंड पुसायचं तरी ते एकदम गार गार! कित्येक दिवस आंघोळ नाही, मनासारखं तोंड धुतलेलं नाही. मनात हे येतं रहायचं पण आता तो जीवनाचा एक भाग होऊन गेला होता. आंघोळी साठी एका बादलीचा गरम पाण्याचा/१० मी शावरचा दर आहे ४००-५०० रुपये. 

पाणी गरम राहण्यासाठी मोठा थर्मास नेणं जास्त संयुक्तिक आहे. मग १-२ साध्या बाटल्या गार पाणी मिक्स करण्यासाठी जवळ ठेवल्या तरी चालू शकतात, असं माझ्या लक्षात आलं.

ह्या दिनक्रमात काही गोष्टी कटाक्षाने पाळल्या.
  • ·    दररोज सॉक्स बदलणे. पायाची बोटे वेट टिशूने स्वच्छ करणे, कोरड्या नॅपकीन ने पुसणे, नंतर कोल्ड क्रीम लावणे आणि नंतर अॅन्टी फंगल पावडर चोळणे.
  • ·  घामाने ओले झालेले कपडे बदलणे. शरीर कोरडं करून अॅन्टी फंगल पावडर लावणे.
  • ·  स्त्रियांच्या बाबतीत योनीमार्गाची स्वच्छता ही खूप महत्वाची असते अन्यथा जंतूसंसर्ग चटकन होऊ शकतो. इथे तर आंघोळ नाही, सगळा टिशूचा वापर. काही पावडर पण घातक ठरू शकतात. हे सर्व लक्षात घेऊन काळजी घेतली. पॅन्टी लायनरचा वापर फायद्याचा वाटला.
  • ·   सनस्क्रीन लोशन (एसपीएफ ३०-५०)ट्रेकच्या सुरुवातीला लावणे. विशेषत: चेहरा आणि खास करून नाकाच्या शेंन्डयाला. नाकाचा शेंडा तापमानाला अति संवेदनशील असतो (ट्रेक दरम्यान माझा चेहरा, मान-गळा, नाकाचा शेंडा अतिशय टॅन झाले होते). सनस्क्रीन लोशनमुळे त्वचेचं टॅन होण्यापासून, रॅश येण्यापासून रक्षण होतं).  
  • ·     ओठ कोरडे पडले की लीप बाम लावणे. नाहीतर घसा पण शुष्क पडतो.
  • ·     जिथे खूप थंडी जाणवली तिथे झोपायच्या आधी व्हिक्स लावणे.
  • ·    मला सायनसचा त्रास होतो हे लक्षात घेऊन मी वेखंड पूड नेली होती. कपाळ, नाक,गळा, तळहात आणि तळपायाला चोळली की थंडीमुळे येणारा सर्दी, खोकल्यापासून संरक्षण मिळायला मला त्याची मदत झाली.
  • ·    मी ओवा (पोट नरम असेल किंवा मळमळ होत असेल) सुद्धा बरोबर ठेवला होता, पण तो खाण्याची वेळ आली नाही. (माझं खाण्यामुळे पोट दुखण्यापेक्षा मेनापॉझ मुळे ओटीपोट दुखलं की मी ओवा खायची आणि त्याने आराम मिळायचा. त्यामुळे दैनंदिन ज्या शारीरिक सवयी आहेत आणि ज्या त्या हवामानालाही बाधक ठरणार नाहीत त्या मी पाळल्या)
  • ·   कोका २०० (हाय अल्टीट्युड साठी होमिओपॅथीक टॅबलेट, दिवसातून दोनवेळा तीन गोळ्या घेणे)भीमसैनी कापूर इ. गोष्टी आम्ही जवळ ठेवल्या होत्या (गिरिप्रेमी ने ह्या सुचवलेल्या नव्हत्या) आणि त्याचा वापरही केला.
  • ·     यावेळी “चितळे” प्रोडक्ट (बाकरवडी, चकली इ) टोटली साईड केले होते. शेंगदाण्याचे चिक्की, तिळाची वडी, ड्रायफ्रुट्स, खजूर, नाचणीची बिस्किटे इ. गोष्टी ज्याने उर्जा मिळेल अशाचं गोष्टी नेल्या होत्या. एकही तिखट वस्तू मी नेली नव्हती!

इथे जेवणात मीठाचा वापर कमी करतात. जेवण बऱ्यापैकी अळणी असतं. मीठ जास्त असेल तर पल्स रेट वाढतो जो हाय अल्टीट्युड हवामानाला उचित नाही हे त्यामागचं कारण आहे. हे मला कळाल्यावर खारे शेंगदाणे आणि फुटाणे ट्रेक ट्रेक दरम्यान खाण्याचं मी टाळलं!

असो. अक्लमटायझेशन साठी आज आम्ही नागार्जुन पीकला जाणार होतो. हा पीक देन्गबोचे पासून जवळ जवळ ४०० मी उंचावर होता. रात्री खंडीत झोप लागायची तरीही सकाळ फ्रेश असायची आणि स्टॅमीना अजूनही शाबूत होता. उत्साह तोच होता, एनर्जी तीच होती!

नागार्जुन पीक एक खास पीक आहे कारण तो २० पिक्सच्या मध्ये उभारला आहे. किती खास वाटतं असेल ना त्याला! त्याच्या आजूबाजूला २० महान पिक्स आहेत!


लोबुचे हे ४९३० मी. उंचावरचे ठिकाण. देन्गबोचे ते लोबोचे हे पण अंतर जवळ जवळ १२-१३ किमी आहे आणि हा पण एक खतरनाक चढाईचा टप्पा आहे. लोबुचे गावात पोहोचता पोहोचता माझा स्टॅमीना गळून पडला होता. आतापर्यंत असंच होत आलं होतं शेवटचा अर्धा तास मला महा कठीण जात होता. असो. इथे आले आणि खऱ्या अर्थाने हिमालयात आल्याची जाणीव झाली. आजूबाजूला बर्फात पहुडलेले डोंगरचं डोंगर! इथल्या आमच्या हॉटेलमध्ये ट्रेकर्सची इतकी प्रचंड गर्दी होती की बस्स! हॉटेल ट्रेकर्स ने खचाखच भरलं होतं. लोकांच्या बोलण्याचा फक्त आवाज आणि आवाज! काहीजण ईबीसी करून आलेले तर काहीजण ईबीसी ला जाणारे! काहीचं सेलिब्रेशन तर काहींचं प्रीपरेशन!

आतापर्यंत ट्रेकर्सचं निरीक्षण करायला मला मजा येत होती. जपानी ट्रेकर्स, एकदम शिस्तीत चालत होते, पुढे एक गाईड, मागे एक गाईड आणि मध्ये हे ट्रेकर्स! मुंग्यांची रांग आठवते ना? अगदी तसे...दोघा ट्रेकर्स मधलं अंतर मोजलं असतं तर ते समान मिळालं असतं! त्यांच्याकडे बघतचं रहाव वाटायचं! थांबले तरी एकत्र सर्वजण थांबणार, समान गतीने चालणार, गटात राहणार, आपल्याला बघितलं की “नमस्ते” म्हणत विश करणार...चेहऱ्यावर एक स्माईल यायचं !

अमेरिका किंवा तत्सम देशातील ट्रेकर्स भराभर चालायचे. दोन ट्रेकिंग स्टीकच्या आधाराने इतके झरझर चालायचे की त्यांच्या श्वासाचा आवाज यायचा. श्वास इतका फुललेला असायचा!

ह्या लोकांसाठी फायद्याची बाजू ही होती की त्यांच्या देशात हवामान साधारणपणे सारखं असतं. मायनस मध्ये. त्यामुळे त्यांना ती समस्या नव्हती. काही मुली तर चक्क गरम पाण्याने आंघोळ करताना सुद्धा दिसल्या. ट्रेकर्स कुठल्याही देशाचा असो खूप उत्साह होता. प्रत्येक जण शेवटीशेवटी थकलेला दिसायचा. त्राण संपत आलेले कळून यायचे. महा मुश्किलीने पाय पुढे पडले जात असले तरी दुसऱ्या दिवशी एकदम फ्रेश!

ट्रेकर्स चं वयाचं बंधन नव्हतं. तुलनेत तरुण गट कमी दिसत होता आणि स्त्री-पुरुष संख्या साधारणपणे समानचं असावी! ट्रेकर्समधला उत्साह, त्यांची तयारी, त्यांच बॅकपॅकिंग, त्यांच्या ट्रेकिंग स्टिक्स, त्यांचे डाऊन जॅकेटस इ. सगळ बघायला मला खूप आवडायचं. दुर्दैवाने संवाद करता आला नाही कारण इतकं दमून जायला व्हायचं की दुसऱ्या दिवसासाठी आज “आराम” करणं गरजेचं होऊन बसलं होतं. तसंही ट्रेक दरम्यान कमी बोलावं असं म्हणतात! असो.

लोबुचे ते गोरकक्षेप हे अंतर साधारण १० किमी असावं आणि ५२६४ मी. हे अंतर कापताना असं वाटतं होतं की आपण आपल्या ध्येयाच्या जवळ आलो आहोत. थंडी अधिकचं वाढलेली, गार वारा सुटलेला! गोरकक्षेप तसं पहाता ईबीसी चं बेस व्हिलेज! लोबुचे वरून निघून साधारण दुपारी एकच्या दरम्यान आम्ही गोरकक्षेपला पोहोचलो! हलकासा स्नो-फॉल होत होता आणि नंतर तो वाढला! सर्वत्र बर्फ आणि बर्फ! इतका स्नो-फॉल आणि इतकी थंडी मी प्रथमचं अनुभवतं होते! पण हॉटेलस आतून लाकडी बांधकामाची असल्याने आत थंडी कमी वाजते.

इथे गिरिप्रेमी ने छत्रपती शिवाजी महारांजांचा पुतळा उभारला आहे! “प्रोजेक्ट शिवाजी २०१२” ह्या प्रोजेक्ट अंतर्गत शेर्पा कम्युनिटीला मदत केली जाते!


हा मोन्यूमेंट बघितल्यावर “दोन हात आणि तिसरं मस्तक” त्यांच्यापुढे नतं होतं! माझ्याजवळची “शिवप्रतिमा” आणि हा मोन्यूमेंट एकत्र भेट हा काय सुंदर योग होता! मी इथपर्यंत पोहोचले, छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या प्रतिमेचं दर्शन झालं ह्यांचं मला धन्य धन्य वाटतं होतं! मनात एक विचार सारखा येत होता की कुठे मी दोन-अडीच वर्षापूर्वी ट्रेकिंग सुरु केलं, “एव्हरेस्ट दर्शन” करण्याची काय ती आस निर्माण झाली आणि आज मी इथे आहे! कृतार्थ झाले मी!

गोरकक्षेपच्या हॉटेल बाहेरचं `हेलिकॉप्टर लॅन्डींग होतं. सामानाची ने आण व्यतिरिक्त ट्रेकर्सना काही त्रास झाला, काही नैसर्गिक आपत्ती आली तर  लोकांना रेस्क्यू करण्याचा हेलिकॉप्टर हा एकचं मार्ग आहे! संपूर्ण ट्रेक भर असंख्य हेलिकॉप्टर आकाशातून जाताना, लॅन्ड होताना दिसत असतात. तो  एक संकेत हा देखील देतो की, “काहीतरी विपरीत घडलयं”! थोडसं टेन्शन येतं, धडकी भरते....समीटच्या इतकं जवळ आलोय आता काही विपरीत घडायला नको हा विचार सतत मनात असतो! असो.

वर्षाला थोडा त्रास होत होता म्हणून मी, ती आणि रोहिणी मॅडमने दुसऱ्या दिवशी ईबीसी करायचं ठरवलं! बाकी सर्वजण जेवण करून ईबीसी साठी निघाले.

आमच्या ग्रुपमध्ये फारसा कोणाला काही त्रास झाला नाही. थोडयाप्रमाणात डोके दुखणं, उलटी, मळमळ, अपसेट पोट इतकचं.  

संध्याकाळी हे लोक ईबीसी समीट करून आले. भयानक स्नो-फॉल, कडाक्याची थंडी, बर्फामुळे चालणं मुश्कील झालं होतं, हात-पाय बधीर झाले होते. प्रचंड गार वारा आणि थंडीमुळे फारकाळ तिथे थांबता आलं  नाही.

अखेर दुसरा दिवस उजाडला, २ मे २०१७. आम्ही तिघी, कामी आणि श्रींग शेर्पा सोबत सकाळी ५ वाजता ईबीसी साठी निघालो. वाटेवर सर्वत्र बर्फाचा सडा पडला होता. सकाळी सकाळी दोनचं रंग दिसत होते, निळे आकाश आणि पांढरी धरती! थोडी खबरदारी घेत, बर्फावरून घसरणार नाही याची काळजी घेत मी चालत होते. चालताना स्वत:च्या मनाचा ठाव घेत होते. गोरकक्षेप वरून निघालंचं की ईबीसी कडे जाण्याचा फलक आहे, तो बघूनचं गलबलून आलं होतं. फक्त काही तास आणि “मा. एव्हरेस्ट” मला दर्शन देणार होता! हो, आतापर्यंत मी त्याच्या दर्शनासाठी निघालो होते आता त्याची जबाबदारी होती मला दर्शन द्यायची! भावनांवर नियंत्रण ठेऊन ध्येय गाठणं हे किती आव्हानात्मक काम आहे हे तेव्हा मला उमगलं! गोरकक्षेप वरूनचा हा ट्रेक प्रवास एक नितांत सुंदर अनुभव होता. जिकडे बघावं तिकडे बर्फचं बर्फ! आज देखील सूर्यदेवता आमच्यावर प्रसन्न होती. तिला नमन करून ट्रेक सुरु केला! म्हटलं तर सोपा आणि म्हटलं तर अवघड असा हा टप्पा आहे. काही पॅचेस खतरनाक आहेत. काही ठिकाणी बर्फ वितळल्याने पाणी पाणी झालं होतं. काही ठिकाणी पाणी आणि बर्फाचे अंश मिक्स होते. इथे मला Quechua FORCLAZ 500 शूज खूप उपयुक्त वाटले. त्यांना बर्फातही छान ग्रीप आहे!

ह्या ट्रेक मार्गावर पहिल्या टप्प्यावर दिसते, एकीकडे खुंबू ग्लेशिअर, एकीकडे रंगीबेरंगी टेंट ठोकलेले, खाली बर्फच बर्फ आणि वाऱ्यावर फडकत असणारे असंख्य प्रेइंग प्लाग्स! सभोवताली दिसणारे असंख्य पिक्स आणि त्यात दिमाखात खडे मा. एव्हरेस्ट शिखर!


कामी शेर्पाने एव्हरेस्ट शिखर दाखवले आणि आनंदाला पारावार राहिलाचं नाही. ढग विरहीत सुस्पष्ट मा. एव्हरेस्ट! पहिली रिअॅक्शन त्याला वंदन करणं हिचं होती! 


वंदन करताना घसा कंठ दाटून आला होता, डोळ्यात आनंदाश्रु जमा झाले, आनंद व्यक्त करण्यासाठी शब्द फुटेना, आजूबाजूला इतके सारे ट्रेकर्स आहेत ह्याच भान देखील राहिलं नाही. काही मिनिट निस्तब्ध होते! त्या काही क्षणात “एव्हरेस्ट दर्शनाची मनीषा” हा साहसपट डोळ्यासमोरून तरळून गेला! खरंतर ही इच्छा किती तीव्र होती ह्याची उमग त्याचं दर्शन झाल्यावर झाली!

काही क्षण गेल्यावर सूर्य शिखरावर तळपला आणि मग शिखर सुस्पष्ट दिसेना. त्यानंतर भानावर आल्यासारखं झालं. अचानक कल्पना सुचली व्हिडीओ काढण्याची. मोबाईल काढला पण प्रचंड थंडीने तो हातातही धरवेना. हात थरथर कापत होते. श्रींग तर थोडावेळ थांबू पण देईना “चलो, बहोत थंडी” म्हणत चक्क पुढे चालायलाही लागला होता! मी मोबाईल कामीजीं कडे दिला. त्यांना व्हिडीओ मध्ये मला काय हवयं ते समजावून सांगितलं. पहिला जो शॉट घेतला त्यात मी इतकी भारावून गेले होते आणि इतकी भावनाप्रधान झाले होते की शब्द क्लीअर आलेच नाहीत. भावना कंट्रोल केल्या आणि मग व्हिडीओ शूट केला. ह्या भावना समर्पित होत्या माझ्या त्या ट्रेकिंग सहकाऱ्यांसाठी ज्यांच्यामुळे मी हे  साहस करण्याचं धाडस केलं, ज्यांनी मला पावलोपावली सोबत दिली, प्रोत्साहन दिलं, ट्रेकिंगचे धडे दिले आणि सरावातही मोलाची साथ केली! मा. एव्हरेस्ट ने दर्शन कदाचित म्हणूनचं दिलं की माझ्या येण्यात माझे हे सगळे सहकारी सामावले होते!

असं वाटलं, मा. एव्हरेस्टने दर्शन देऊन “शिवप्रतिमेचाही” मान राखला आणि सह्याद्री ट्रेकिंगच्या ह्या “छत्रपतीला” वंदना केली!



थोडा वेळचं इथ आम्ही होतो पण तो एक अलौकिक अनुभव होता! अभिलाषापूर्तीचा अनमोल क्षण होता! जवळ जवळ अडीच वर्ष मनात बाळगलेली आशा आज पूर्ण झाली होती! आनंद व्यक्त करण्यासाठी मा. एव्हरेस्ट साठी आम्ही एक गाणं देखील निवडलं होतं, “बडे अच्छे लगते है, ये धरती, ये नदियाँ, ये रैना और तुम!” या गाण्यातून ह्या शिखरावर अभिवादन करून आम्ही पुढे निघालो!

ईबीसी समीटवर आमच्या गाईडने फार काळ थांबू दिल नाही. कारण कडाक्याची थंडी आणि काही त्रास होण्याची शक्यता नाकारता येत नव्हती. लुप्त झालेला मा. एव्हरेस्ट, ट्रेकर्स मधील उत्साह आणि समीटचा जोश बघण्यासारखा होता! 

समीट वरून आल्यावर पहिल्यांदा वाय-फाय घेतलं साधारण ४०० रु तासाला. आपल्या एक रुपायची किंमत तिथे १.६. दरवेळी तो भागाकार करायचा आणि पैसे द्यायचे. दर नेट आल्यावर घरच्या आणि एस.जी. ट्रेकर्सच्या ग्रुपवर समीटचे फोटो आणि व्हिडीओ टाकला! लगेचच अभिनंदनाचा वर्षाव सुरु!

निघताना मनात विचार होता, मा. एव्हरेस्ट उंचीच्या दृष्टीने (८८४८ मी) भव्यदिव्य आहेच पण त्याची भव्यता ही की त्याने आज मला दर्शन दिलं! त्याच्या सोबत मलाही भव्यदिव्य बनवलं! मा. एव्हरेस्ट दर्शनाने तृप्त होऊन मी निघाले होते खरी पण ती भव्यदिव्यता जपणं, प्रसंगी वृधिंगत करून त्या उत्तुंग शिखराची शान कायम राखण्याची मोठी जबाबदारीही सोबत घेऊन निघाले होते!

आमचा आता ट्रेक असा होता की ईबीसी-गोरकक्षेप-फेरीचे (५३६४ मी ते ४२८० मी)! हा जवळजवळ २५ किमी चा ट्रेक होता (जवळ जवळ ११-१२ तास चालणे). जाताना बऱ्यापैकी उतार होता पण हा ट्रेकने खूप थकवलं! त्यात काय झालं उतार असल्याने बूट घासत होते आणि पायाची बोटे आणि तळपाय हुळंहुळे झाले होते. बघितलं तर तळपायाला फोड आलेला. सुदैवाने त्याचा त्रास झाला नाही. दुसऱ्या दिवशी मी एकावर एक असे दोन सॉक्स पायात चढवले जेणेकरून बूट त्वचेला घासू नये!

फेरीचेला पोहोचायला संध्याकाळचे सात वाजले. शेवटी शेवटी अजिबात त्राण उरले नव्हते. सगळ्यांना वाटलं की त्या दिवशी गोरकक्षेपला स्टे हवा होता. असो. फेरीचेला गावात प्रवेश केला आणि ह्या गावचं वेगळेपण जाणवलं. प्रत्येक घर/हॉटेलला छताला चिमणी होती आणि त्यातून गरम वाफा/धूर बाहेर येत होता. यामुळे गावात शिरल्या शिरल्या एकदम उबदार फिल झालं. इथेही हॉटेल गावाच्या डेड एन्डला. बापरे, तोपर्यंत तग धरणं कमालीचं त्रासाचं झालं! सगळेचं इतके थकले होते की झोपी जाणं सर्वांनी पसंद केलं!

फेरीचे ते नामचे (३४४० मी) हा ट्रेक केला. खतरनाक चढ आणि तेवढाच खतरनाक उतार. त्यात पाऊस पडायला लागला. नामचे च्या दोन तास आधी पूर्ण अंधार पडला आणि मुसळधार पाऊसात भिजलो. आम्हा सर्वांनाच कळेना की काल आणि आज आम्हाला एवढा ट्रेक का करायला लावला? सर्वांचीच थोडी चिडचिड झाली. आमच्या शेर्पा-गाईड लोकांना त्यांच्या घरी जायची घाई आहे का अशी शंका सर्वांनाच आली!

आम्ही आता लो-अल्टीट्युडला येत होतो. सर्वांनाच खूप इच्छा होत होती की आता वेगळं आणि चटपटीत काहीतरी खावं. कोणालाही भात-वरण खायचं नव्हतं. आमच्या गाईडने अजूनही फार मोठ्या प्रमाणात ते खाण्याची परवानगी दिली नव्हती म्हणून फक्त चटण्या बाहेर आल्या!

दुसऱ्या दिवशी मान्जो (२८५० मी) पर्यंतचं अंतर ३-४ तासात पार केलं. लवकर पोहोचल्याने आराम मिळाला आणि इथे मात्र आणलेला सगळा खाऊ बाहेर काढला. कोल्हापूरचं भडंग, खारातली हिरवी मिरची, शेंगदाणे-कारळाची चटणी, गुजराथी फरसाण, फुटाणे, खारे शेंगदाणे इ. सर्वांनी ताव मारला मनसोक्त!

आता परतीच्या टप्प्यावर पोहोचत होतो. आज मान्जो ते लुक्ला (२८०४ मी) अंतर कापणार होतो. हा प्रवास मान्जो (२८५०मी) पासून फाकडिंग (२६२३ मी)आणि लुक्ला (२८०४ मी) असा होता. तीव्र उतार आणि तीव्र चढ असा हा प्रवास होता. मधे मधे दगडी पायऱ्या होत्या आणि अंतर जवळ जवळ १० किमी होतं. ट्रेकचा आजचा १२ वा दिवस होता. १२ दिवस सरासरी ८-१० किमी आणि ६-७ तास आम्ही रोज चालत होतो. शरीर थोडं थकल्यासारखं वाटतं होतं. पाठीवर ओझं  घेऊन खांदे आणि मान किंचित दुखायला लागली होती.

चालतं राहिलं तरी ट्रेक काही संपत नव्हता. एक वळण गेलं की दुसरं वळण आहेच, एक चढ गेला की दुसरा आहेचं....बापरे...एक होतं चढ भयानक होता, पायऱ्या खूप होत्या पण त्या चढाई आणि पायऱ्यात एक समान अंतर होतं त्यामुळे शरीराची (विशेषत पायांची) हालचाल एका अंशात (फार तर फार शून्य ते ५० अंशापर्यंत) होती. सह्याद्रीमधले ट्रेक हे ओबडधोबड आहेत आणि आडवे-तिडवे पसरलेले खडक, पायवाट, दगडी पायऱ्या, कडे-कपारी, डोंगर, दऱ्या, घळई, शिड्या, रॉक पॅचेस, जंगल, नद्या-झरे, धरण अशा कित्येक गोष्टींनी व्यापलेले आहेत. इथे शरीराची विशेषत: पायाची हालचाल एका ठराविक कोनातून होतं नाही. माझ्याबाबतीत तर ती शून्य अंशापासून १३० अंशापर्यंत होत असते आणि ते करण्यासाठी शरीर जे स्ट्रेचं करावं लागतं ते जास्त आव्हानात्मक होतं! सह्याद्रीच्या हवामानाशी समायोजन झाले असल्याने ते हवामान हे आव्हान वाटतं नाही! असो.  

मान्जो-लुक्ला ट्रेक करताना सर्वांनाच हे फिलिंग होतं की आपण हे असले खतरनाक चढ चढून कसं गेलो? काही चढ तर आठवतही नव्हते. “आपण इतका चढ चढून गेलो” हा आश्चर्यकारक विचार, ही भावना खूप सुखावणारी आणि अभिमानास्पद होती!

फाकडिंग ते लुक्ला ९०% चढ आहे आणि तो ही पायऱ्यांचा! बापरे..नको नको झालं होतं अगदी! लुक्लाला पोहोचले आणि सर्वांनी टाळ्या वाजवल्या! वर्षाने गुलाबपुष्प देऊन स्वागत केलं!



तो क्षण असीम आनंदाचा होता. १२ दिवसापूर्वी सुरु केलेल्या ट्रेक ने आज अंतिम टप्पा गाठला होता! एक एक पाऊल टाकत एकदम संथ गतीने ट्रेक पूर्ण केला असला तरी तो आरोग्यत्रासरहित झाला हे महत्वाचं होतं! हा ट्रेक पूर्ण होणं हा “सह्याद्री ट्रेकिंग” चा विजय होता! (त्याशिवाय दुसरं मी काही केलंच नव्हतं ना)

लुक्ला वरून काठमांडूला दुसऱ्या दिवशी (६ मे २०१७) फ्लाईट होती पण हवामान बदललं आणि संपूर्ण ट्रेक मधे साथ देणाऱ्या सूर्यदेवतेने यावेळी पर्जन्यदेवतेला पुढे केलं! फ्लाईटस रद्द झाल्या. एक पर्याय समोर आला की प्रायव्हेट हेलिकॉप्टरने एका ठिकाणा पर्यन्त जाऊन पुढे काठमांडूपर्यन्त जीपने आठ तासांचा प्रवास! हेलिकॉप्टरवाले १००-१५० डॉलर मागू लागले. हो-नाही निर्णय घेता आणि फ्लाईटस टेक ऑफ वाट पाहीपर्यंत वेळ निघून गेली आणि लुक्लाला मुक्काम करावा लागला!

दुसऱ्या दिवशी सकाळी ८ च्या दरम्यान फ्लाईट मिळाली आणि सर्वांनीच निश्वास सोडला. आजही फ्लाईट नसती मिळाली तर आधीचा पर्याय वापरावा लागला असता कारण पुण्याची फ्लाईट ८ तारखेला होती! इकडे यायचं म्हणजे हा बफर टाईम हातात हवाचं!

काठमांडू मधे सोमवारी सकाळी पशुपतीनाथाचं दर्शन घेतलं.

पुण्यातल्या पर्वती, महालक्ष्मी, तळ्यातला गणपती आणि चतुश्रुंगी दर्शनापासून सुरु झालेला हा ट्रेक प्रवास पशुपतीनाथाच्या दर्शनाने सफळ संपूर्ण झाला असे वाटले!


दुपारी एका सरदारजींच्या हॉटेलमधे जेवलो. सर्व पंजाबी डिशेश! मज्जा..मनसोक्त पेटपूजा! जीभ धन्यधन्य झाली!

७ तारखेला ट्रेकपूर्तीच्या आनंदाप्रित्यर्थ “पीक प्रमोशन” संस्थेने आमच्यासाठी डिनर अरेंज केलं होतं. एका हॉटेलमधे डोसा, उतप्पा, पाणी-पुरी, इडली-सांबर, पाव-भाजी, पराठा, गुलाबजाम असे सर्व पदार्थ आम्हाला मिळाले आणि आम्ही सर्वजण तृप्त झालो!

आम्हाला अशा प्रकारचं ट्रेक रजिस्ट्रेशन कार्ड देखील मिळालं.


८ तारखेला काठमांडू –दिल्ली- पुणे अशी फ्लाईट होती. मी तन्मोय आणि चित्रांश दिल्ली पर्यंत एकाच फ्लाईट मध्ये होतो. नंतर मी आणि तन्मोय पुण्यासाठी निघालो, रात्री ११ च्या दरम्यान पुण्यात पोहोचलो आणि एव्हरेस्ट बेस कॅम्प समीटची सांगता झाली!

ईबीसी ट्रेक: एक अनुभवात्मक विश्लेषण: २४ एप्रिल ते ५ मे असा हा १२ दिवसांचा आणि एकूण १४० ते १५० किमी. ट्रेक समीट प्रवास! राहून राहून मनात येतयं “मी कसा काय ट्रेक समीट करू शकले?”....

काही मुख्य गोष्टी मी केल्या नव्हत्या,
  • ·        ट्रेनिंग प्रोग्राम पहिला तर त्यातल्या ९०% गोष्टी मी केल्या नव्हत्या.
  • ·        मला हिमालयीन ट्रेकिंगचा अनुभव नव्हता.
  • ·        ट्रेकिंगच्या आधी १०-१५ दिवस विश्रांती इ. सारखे नियम मी पाळू शकले नव्हते.

काही मुख्य गोष्टी मी केल्या होत्या,
  • ·        दर शनिवार/रविवार सहयाद्री ट्रेकिंग
  • ·        आठवड्यातून दोन दिवस पर्वती चढणे-उतरणे
  • ·        ट्रेकिंग नसेल तेव्हा सिंहगड चढणे-उतरणे


एव्हरेस्टर भूषण हर्षे ने मला सरावामधे सिंहगड, पर्वती, ट्रेकिंग ह्या गोष्टी सांगितल्या होत्या पण त्याचा कल ह्याकडे होता की ईबीसी ट्रेक आधी २-३ महिने हा सराव केला तरी पुरेसा होतो! तो ते तसं का म्हणतं होता हे मी आता समजू शकते. (अर्थात ट्रेनिंग प्रोगाम मधे लिहिलेल्या गोष्टी तुम्ही करू शकला तर फायदाच होईल. त्या सर्व गोष्टींचा एव्हरेस्ट एकस्पिडीशन ला अधिकाधिक फायदा होत असावा असा विचार माझ्या मनात आला).

तरीही प्रश्न राहतो की मी जो सराव केला त्या सरावावर आधारित मी ट्रेक का पूर्ण करू शकले.

पण माझ्या अनुभवावरून मला जे वाटते ते असे आहे की,
·   स्टॅमीना बिल्डींग आणि एन्ड्युरन्स प्रक्टिस साठीचे व्यायाम/सराव मस्ट आहेत.
·    ट्रेक दरम्यान चालण्याची आणि श्वासाची गती एक असावी.
·   सर्वात महत्वाचं मला हे वाटतं की स्वत:ला ओळखणं महत्वाचं आहे, स्वत:च्या शरीरप्रकृतीला ओळखणं महत्वाचं आहे. त्यानुसार तुम्ही जर उपाय योजले किंवा काळजी घेतली तर त्याचा फायदा नक्कीच होऊ शकेल.

मला स्वत:ला काहीही त्रास झाला नाही. माझा गुडघा देखील दुखला नाही! का? ह्याचं उत्तर शोधण्याचा प्रयत्न मी भरपूर केला पण उत्तर सापडले नाही. कदाचित एकाच अंशात होणारी शरीराची (विशेषत) पायांची हालचाल, पायऱ्या चढण्याचा व्यायाम हे त्यामागे कारण असावं. त्याकाळात माझ्याकडून कॅल्शीयमच्या गोळ्या खाल्ल्या गेल्या नाहीत त्याचा तर काही संबंध नसावा हा विचार देखील आहे. चिकनगुनिया झालेला, इतकी थंडी असे असूनही काही त्रास झाला नाही ही गोष्ट जितकी आनंददायी आहे तितकीच विचार करायला लावणारी! 

आमच्या ग्रुपमध्ये एका मुलीला त्रास झाला आणि तिचा ट्रेक पूर्ण होऊ शकला नाही. तिला त्रास का झाला आणि आम्हाला त्रास का झाला नाही ह्याच ठोक, ठाम उत्तर नाही, कदाचित ते कोणीही सांगू शकत नाही.

तिला लुक्लाला पाठवण्यासाठी जी हालचाल झाली ती वाखाणण्याजोगी आहे. आमचा ट्रेक गाईड फुलाजी, वर्षा यांनी फोनाफोनी करून काही मिनिटात हेलिकॉप्टर अरेंज केलं. पुण्यात भूषण ह्या गोष्टी अरेंज करण्यासाठी किती तत्पर होता हे यावेळी लक्षात आले! असो.

हाय अल्टीट्युड, डायमॉक्स आणि त्याचे दुष्परिणाम, हिमालयीन ट्रेक चा अभाव सारख्या गोष्टींचा बाऊ करून ह्या ट्रेकचा विचार न करणं मला वाटतं योग्य नाही.

अडीच वर्ष ट्रेक केल्यानंतर आता फक्त एकच विचार केला होता, “मला ईबीसी ट्रेक करायचा आहे आणि तो आत्ताचं”! त्यासाठी माझ्या हातात असणाऱ्या गोष्टी मी केल्याजसेपैशाची बचत (ट्रेकिंग सुरु केल्यापासून मी पैशाच्या बचतीकडे काटेकोरपणे लक्ष दिलं)सुट्ट्यांचा योग्य वापरएन्ड्युरन्स सरावआरोग्याकडे विशेष लक्ष (मेनापॉझल वय लक्षात घेऊन तर खूप काळजी घ्यावी लागतेजसे सकस आणि संतुलित आहारपुरेशी झोपआनंददायी गोष्टी करणंभावनांवर नियंत्रण इ.)इ.

ईबीसी ट्रेक, एका दृष्टीने पाहता, मला तसा मोनोटोनस वाटला, मधूनचं तो बोअरिंग पण वाटला. दुसऱ्या दृष्टीने विचार केला आणि मा. एव्हरेस्ट डोळ्यासमोर आणला तेव्हा तो एक आव्हान वाटला! मा. एव्हरेस्ट ने तुम्हाला आणि तुमच्या शरीराला दिलेलं आव्हान! स्वत:कडे खेचून घेण्याची काय प्रचंड ताकद ह्या पर्वतामध्ये आहे! निसर्ग आणि माणूस यांची केवढी मोठी ही चढाओढ!

खरं पाहता हा ट्रेक नॉन-टेक्निकल असला तरी टफ आहे पण निश्चितचं अचीव्हेबल आहे! म्हणूनचं मला वाटतं “स्वत:ला एक संधी देणं” (उचित नियोजन करून योग्य वेळेची वाट पाहणं) हाच “सह्याद्री ट्रेकर्स” च्या मनातील या “पंढरीला” जाण्याचा मूलमंत्र आहे!



फोटो आभार: ईबीसी ट्रेक टीम

दिनांक ६ जुलै २०१७ रोजी ह्या ब्लॉगचे ब्लॉगरवर प्रकाशन श्री. उमेश झिरपे सरांच्या हस्ते झाले. याप्रसंगी मा. उष:प्रभा पागे मॅडम आणि श्री. आनंद पाळंदे सर यांचे आशीर्वाद मला लाभले!



ईबीसी ट्रेक संदर्भात काही महत्वपूर्ण बाबी:

ईबीसी ट्रेकला यायचं तर तो ठरलेल्या शेडूयुलप्रमाणे होईल असं नाही ह्याची मानसिक तयारी करून यायला हवी आणि काहीई दिवसांची मार्जिन ठेऊन प्लॅनिंग करून यायला हवं हे मनात पक्क करा.
ट्रेकसाठी आवश्यक गोष्टी: आम्हाला पूर्तता करण्यामध्ये आवश्यक गोष्टी होत्या,

·        वैयक्तिक माहिती
·        मेडिकल सर्टिफिकेट
·        इण्डेमनीटी बॉन्ड
·        फोटो आयडी प्रुफ: पासपोर्ट किंवा इलेक्शन कार्ड
·        पासपोर्ट साईज फोटोग्राफ्स

इतर गोष्टी:       

  • ·        रु ५०,००० पर्यन्त रक्कम तुम्ही काठमांडूला नेऊ शकता.
  • ·     तिथे वेगळे मोबाईल रीचार्ज सिम कार्ड घ्यावे लागते.(ह्याला रेंज नाही असं लक्षात आलं. त्यामुळे सिम कार्ड न घेता ज्या त्या ठिकाणी वाय-फाय चार्जिंग कार्ड घेणं उत्तम)
  • ·   मोबाईल /कॅमेरा चार्जिंग (२०० नेपाळी रु), वायफाय चे वेगळे चार्जेस (३००-४०० नेपाळी रु) आहेत.
  • ·        काठमांडू ते लुक्ला फ्लाईट: चेक इन १० किग्र आणि केबिन लगेज ५ किग्र
  • ·        डाऊन जॅकेट, स्लीपिंग बॅग भाड्याने मिळते,चार्जेस रु १५०-२०० /दिवस

ट्रेकिंग चेकलिस्ट:

·        उत्तम दर्जाची बॅकपॅक
·        डफल बॅग
·        कानटोपी, स्कार्फ
·        वुलन हातमोजे आणि सॉक्स
·        साधे सॉक्स
·        फ्लीज जॅकेट
·        डाऊन जॅकेट
·        विंड चीटर
·        स्वेट शर्ट
·        बफ/फेस मास्क
·        पोन्चो
·        रेन कव्हर
·        पूर्ण बाहीचे ड्राय फिट टी शर्ट आणि पॅन्ट
·        चांगली ग्रीप असणारे, वॉटर प्रुफ शूज
·        फ्लोटर
·        ट्रेकिंग पोल (१ किंवा २)
·        स्लीपिंग बॅग
·        नी-कॅप
·        पाणी गरम राहण्यासाठी मोठा थर्मास
·        पाण्याच्या बाटल्या, वॉटर ब्लॅडर
·        ड्राय आणि वेट टिशू
·        टॉयलेट रोल
·        हॅन्ड सॅनीटायझर/ हॅन्ड वॉश (हॅन्डी)
·        बॅन्ड एड
·        अॅन्टी फंगल पावडर हॅन्डी
·        हेड टॉर्च विथ सेल्स
·        सनस्क्रीन लोशन (एसपीएफ ३०-५०)
·        लीप बाम
·        माऊथ वॉश (कोलगेट प्लाक्स/लिस्टरिन इ.)
·        कॅमेरा, चार्जर, सेल्स
·     पॉवर बॅन्क (फ्लाईट मधे ही केबिन बॅग मधे ठेवावी लागते. चेक-इन बॅग मधे अलाऊड नाही)
·        नित्याची औषधे
·        सॅनीटरी पॅड्स, पॅन्टी पायनर (स्त्रियांसाठी)

ट्रेकिंग बाबत:
·        सर्व समान डफल बॅगेत राहिल, जी बॅग पोर्टर कॅरी करतील.
·        रोजच्या ट्रेकसाठी पाठीवर एक बॅकपॅक असेल, ज्यात ३-४ ली. पाणी, पोन्चो, फ्लीस जॅकेट, विंड चीटर, स्नॅक्स, कॅप, कॅमेरा असेल. (अन्य वस्तू, प्रत्येकाच्या आवश्यकतेनुसार)
·        गरम कपडे घालणे आणि भरपूर पाणी पिणे. शक्यतो गरम पाणी पिणे
·        मांसाहार, मसाले दार पदार्थ खाणे टाळणे
·        स्वत:च्या मनाने औषधे न घेणे
·        ट्रेक गाईड कडे फर्स्ट-एड कीट, ऑक्सिजन सिलेंडर असेल. 

हाच ट्रेक पुन्हा एकदा माझ्या ट्रेकिंग सहकाऱ्यांसोबत करण्याची इच्छा बाळगून
आहे...माझी ही इच्छा नक्कीच पूर्ण होईल ह्याची मला खात्री आहे! 



No comments: