जोर ते महाबळेश्वर ट्रेक, ५ फेब्रुवारी 2023

ट्रेकच्या आदल्यादिवशी बहिणाबाईंचा फोन आला, " उद्याच्या ट्रेकसाठी super excited  आहे" . खूप कमी वेळा असं झालयं मी तिला ट्रेकला येण्याबद्दल विचारलं आणि ती लगेच तयार झाली. त्यामुळे "super excited" हा शब्द आणि त्यामागील भावना लक्षात येऊन मी पण " super super excited" होते.  बहिणाबाई सोबत येणार ही excitement तर होतीच त्याच्याजोडीला हा ट्रेक करण्याची इच्छा पूर्ण होणार ही excitement सुद्धा होती. 

रात्री छान झोप झाल्याने ट्रेकच्या दिवशी पहाटे लवकर उठून -आवरून साडे-पाचला फर्ग्युसन कॉलेज च्या गेटला हजर झाले. पहाटेचा फर्ग्युसन कॉलेज चा रस्ता न्याहाळत असतानाचं आम्हाला ट्रेकला घेऊन जाणारी गाडी समोर पार्क झाली. बहिणाबाई पाच मिनिटात आल्याचं. हळूहळू सर्वजण आले. ग्रुपमध्ये अंकित आणि हेमा मॅॅडम ओळखीच्या होते. गाडी सुरु झाल्यावर एबीसी, ईबीसी ट्रेकला जाणाऱ्यांच्या गप्पा रंगल्या. 

सातारा रोडच्या एका हॉटेल मध्ये इतरांची ओळख झाली. गप्पा झाल्या. माझ्या आणि बहिणीच्या गप्पागोष्टी चालूच  होत्या. नाश्त्यासाठी गाडीतून उतरलो तर चांगलीच थंडी होती. अंगात अगदी हुडहुडी भरली. नाश्ता करताना थंडीने तळहाताची बोटे उड्या मारत होती.  

जोर च्या दिशेने गाडी धावायला लागली. वाई मार्गे धोम धरणाचा जलाशय सोबत घेत गाडी धावत होती. खिडकीतून तारेवर बसलेले पक्षी दिसत होते. हा रस्ता तसा अगदी निर्मनुष्य आणि निर्वाह्क. आमचीच काय ती गाडी ह्या रत्यावर धावत होती. एका बाजूला डोंगर तर दुसऱ्या बाजूला धोम धरणाचा जलाशय! जलाशयातील पाणी गाडीतून अगदी शांत, नितळ दिसत होत. इतकं नितळ की चेहरा त्यात पाहून नट्टा-पट्टा करता येईल. काही ठिकाणी सूर्याचे किरण थेट पाण्यावर पडल्याने ते परावर्तीत होऊन डोळे दिपत होते. तो पूर्ण परिसर नितांत सुंदर, निसर्गरम्य, शांत होता. असं, वाटतं होत गाडीतून उतरावं आणि निसर्ग भ्रमंतीचा आनंद घेत चालत रहावं. 

ह्या आनंदात अजून एक भर पडली. महाबळेश्वर चा Needle Hole Point or Elephants Head Point  अर्थात हत्ती माथा अचानक नजरेस पडला. कित्ती सुरेख दिसत होता. एका वेगळ्याच कोनातून मधली गॅॅप/फट इतकी निखालस स्पष्ट होती की आभाळ आरपार चिरत होती. किंचित धुकं, हिरवीगार झाडी, धोम धरणाचा शांत हिरवा-निळाजलाशय आणि निळ्याशार आभाळाखाली  ठळक दिसणारा हत्ती माथा! जोर गाव जवळ येईपर्यंत हा केट्स पॉईट सोबत करत होता. सारखी इच्छा होतं होती कि गाडीतून खाली उतरावं आणि त्याची सुरेख छबी कॅमेऱ्यात घ्यावी. 

अखेर गाडीची चाके थांबली. ट्रेकचा आरंभबिंदू येऊन ठेपला. बऱ्यापैकी मोठ मैदान. मैदानात गावदेवता कुंभारजाई देवीच मंदिर. आजूबाजूला अंजनीची झाडं. झाडाची निळी-जांभळ्या रंगाची फुले सुकून किंचित फिकी जांभळट-गुलाबीसर झालेली.  

अंकित ने ट्रेक सहभागींची ओळख घेतली. ह्या ट्रेकचे खास वैशिष्ट्य आणि आकर्षण होते " मिन्ग्मा शेरपा"! उस्तुकता होती त्यांचे अनुभव ऐकण्याची!

कुंभारजाई देवीचे दर्शन घेतले. जोर ते महाबळेश्वर अर्थात कुंभारजाई ते महाबळेश्वर शिवालय असा हा भक्ती मार्ग!



काही अंतरावरच एक छोटा सुंदरसा पूल होता. सकाळच्या सोनेरी सूर्यकिरणात हा पूल आणि आजूबाजूचा परिसर "गोल्डन गोल्डन" झालेला. 


पूल पार केला आणि ट्रेकला सुरु झाला. निलगिरीच्या उंच उंच किंचित विरळ झाडामधून जाणाऱ्या पाऊलवाटेवरून जाताना सर्वांगावर पडलेले सूर्यकिरण फक्त ह्याच बिंदूवर अनुभवले. मी असं का म्हणते ते तुम्हाला पुढे कळेलच. 

पाऊलवाटेवरून पुढे पुढे जाताना विरळ निलगिरीची झाडे जाऊन विविध प्रकारची एकमेकांना घट्ट सोबतीने उभी हिरवीगार झाडे सोबत करू लागली. पाऊलवाट आता उंच उंच जात होती.   

नाश्ता करून गच्च झालेलं पोटाने चालण्याचा वेग मंदावला.  चॉकलेट, सफरचंदाच्या आग्रहाला नकार द्यावा लागला. 

आता झाडी वाढली होती. गर्द घनदाट जंगलातून मार्गक्रमण चालू होत. जंगलाची अशी काही वैशिष्ट्य समोर येत होती. गर्द हिरव्यागार झाडासोबत पायवाटेवर येणारी झाडांची मुळे विखुरली होती, 


काही ठिकाणी दगडांची रेलचेल



काही ठिकाणी दबलेल्या मातीची वाट



काही ठिकाणी हलकासा घसारा...

जंगलातून चढाई करताना शीतलतेचा अनुभव येत होता. संपूर्ण चढाई वृक्षांनी वेढलेल्या जंगलातूनच. झाडांची हिरव्या पानांनी लगडलेल्या फांद्या डोक्यावर शीतल छाया देत होत्या. जणू जंगलआपला वरदहस्त आमच्या डोक्यावर धरून त्याच्या आशीर्वाद रुपी  छायेतून आमचा ट्रेकमार्ग सुलभ करत होता!

वाटेत दोन वाटाडे भेटले. ते गाईड म्हणून काम करतात. त्यांनी सांगितल्यानुसार साधारण अर्धा तास चढाई केल्यानंतर काही पायऱ्या लागल्या. 


पायऱ्या चढून एका वळणानंतर पुंन्हा काही कातळात खोदलेल्या पायऱ्या.


ह्या पायऱ्या चढून गेल्यावर छोटासा व्ह्यू पॉईट लागला. इथून खालचा धोम धरणाचा निळाशार जलाशय अत्यंत विलोभनीय दिसत होता. ह्या ठिकाणी आम्हा बहिणींचा फोटो तो बनता था!

काही जणींनी "तुम्ही जुळ्या बहिणी आहात का?" असं विचारलही! ट्रेकच्या सुरुवातीनंतर ह्या ठिकाणी आम्ही एकत्र भेटलो. हो, आमच्या बहिणाबाईनी चढाई मध्ये बाजी मारली!

ह्या व्ह्यू पॉईट वरून दिसणारा कमळगड, कोळेश्वरचे पठार हे अंकित ने दाखवलं बहिरीच्या घुमटीबद्दल आणि इथून केल्या जाणाऱ्या ट्रेकबद्दल ही सांगितलं जसे चंद्रगड आर्थरसीट, जोर-बहिरीची घुमटी-आर्थर सीट, कमळगड-कोळेश्वर पठार इ. 


इथून काही पायऱ्या पुन्हा... 


एक सुंदरसे गणपती मंदिर .


गणेशाचे दर्शन घेऊन काही मीटर अंतर गेल्यावर महाबळेश्वर शिवालयाकडे नेणाऱ्या पायऱ्या..


हा जंगल ट्रेक इथे संपला. हा ट्रेक काही गोष्टींसाठी खास वाटला,

१. ट्रेकच्या सुरुवातीपासून जे चढाई ते ट्रेक संपेपर्यंत

२. आम्ही केलेला ट्रेक २.३० तासांची खडी चढाई. उतराई नाही.

३. ट्रेकमार्गावर पठार नाही

४. संपूर्ण ट्रेक घनदाट झाडीच्या शीतल छायेमधून

५. ट्रेक संपल्यानंतर सर्वांगाला सूर्याच्या किरणांचा स्पर्श झाला. मधले २.३० तास सूर्य किरणांची तिरीप तेवढी अनुभवली.

६. धोम धरणाच्या कृष्णा नदीचा सुंदर जलाशय

 ७. जोर ते महाबळेश्वर ट्रेक हा दोन भक्तीपिठांना जोडणारा जंगल ट्रेकमार्ग

महाबळेश्वर मंदिर, पंचगंगा मंदिर, अतिबळेश्वर मंदिर यांना भेट दिली.  दुपारचे जेवण केले. आता उत्सुकता पूर्ण होण्याची वेळ होती. हो, मिन्गमा शेर्पा सरांचे अनुभव ऐकण्याची!

कमलजा माता मंदिर. मिन्गमा शेर्पा सरांनी अनुभव सांगायला सुरुवात केली. 


पोर्टर पासून सुरु केलेला प्रवास , तांत्रिकदृष्ट्या सक्षम होत, विविध एक्सपीडीशन करेपर्यंत. अत्यंत रोमांचक आणि प्रेरणादायी! गढवाल जिल्ह्यातील मा. कामेत एक्सपीडीशन हे पहिले. २८ दिवसात त्यांनी ८००० फुटावरील ५ माऊंंटन पीक एक्सपीडीशन केले. आजच्या तारखेला असे ६ एक्सपीडीशन त्यांनी केले आहेत. मा. एव्हरेस्ट एक्सपीडीशन त्यांनी सात वेळा केला आहे. विविध वैयक्तिक आणि देशीय ग्रुप ना त्यांनी एक्सपीडीशन साठी मार्गदर्शन केले आहे. त्यांचे रेस्क्यूचे आणि जीवनाचा अंत होणार असे वाटणारे प्रसंग ऐकताना  तरअंगावर अक्षरशः काटा आला. 

Giripremi Adventure Foundation मुळे त्यांचे अनुभव ऐकण्याची संधी आम्हाला मिळाली आणि ट्रेक मध्ये त्यांची साथ मिळाली.  मिन्ग्मा शेर्पा सरांच्या पुढील एक्सपीडीशन साठी त्यांना सर्वांनी शुभेच्छा दिल्या. 


मिन्ग्मा शेर्पा सरांनी सांगितलेल्या अनुभवांचा मागोवा घेत पुण्याच्या दिशेने परतीचा प्रवास सुरु केला...

---------------------------------------------------------------------------

खास आभार: Giripremi Adventure Foundation (GAF)

                    मिन्ग्मा शेर्पा सर

                    अंकित सोहोनी आणि अखिल काटकर (GAF)

                    सर्व ट्रेक सहभागी

जिंदादिली @ मोरगिरी ट्रेक १४ जानेवारी २०२३

"मोरगिरी"  या ट्रेकबद्दल Instagram वर वाचलं . Off Beat ट्रेक आहे लक्षात आलं. मोरगिरी किल्ला पाहण्याचं कुतूहल मनात दाटून आल. काही दिवसांपूर्वीच Trinity Adventures ह्या ग्रुप बद्दल ऐकललं. Social Media वर ग्रुप बद्दल शोधताना  Instagram  वर ग्रुप ची माहिती मिळाली . तिथेच  "मोरगिरी " ट्रेक ची पोस्ट पहिली !

तुंग , तिकोना , कोराईगड यांच्याच चौकटीतील हा किल्ला . कधी ऐकल्याच आणि वाचल्याचं आठवेना . कुतुहलापोटी  आधी गुगल वर माहिती आणि अलीकडेच  पोस्ट केलेले व्हिडिओ पहिले. पोस्ट मध्ये दिलेल्या फोन नंबर वर संपर्क करून माहिती घेतली. फोनवर सुरेन्द्र शी बोलताना माझ्या मर्यादा त्यांना स्पष्ट केल्या. त्यांचा होकार मिळाल्यावर लगेच ट्रेकच बुकिंग केलं 

ट्रेकच्या आदल्या दिवशी मोरगिरी चा ग्रुप फॉर्म झाला तेव्हा समजलं  की सुरेन्द्र जालिहाल आणि चेतन केतकर या २०१२ मधील एव्हरेस्ट एक्सपीडिशन नागरी मोहिमेतील हे दोघे एव्हरेस्टर आहेत ! त्यांच्या भेटीचे आणि सोबत ट्रेक करण्याचे कुतूहल १४ जानेवारी उजाडण्याची वाट पाहू लागले . 

आम्ही १५ जण! चेतन आणि संदेश मेहता हे On Field Leaders होते ! गाडीत सँडविच आणि फ्रूट प्लेट नाश्ता आणि लोणावळा मार्गे लायन्स पॉइंट ला चहा घेऊन साधारण सकाळी ८.३० वाजता बेस व्हिलेज ला पोहोचलो . "किल्ले मोरगिरी कडे " नावाचा आणि मोरगिरी किल्ल्याची माहिती देणारा फलका ने  लक्ष वेधले . 


इथे पोहोचण्यासाठी आम्ही लोणावळा मार्गे, भुशी धरण, आय.एन.एस. शिवाजी वरून Aamby Valley Junction ला जाणे. तिथून एक रस्ता Aamby Valley ला जातो आणि दुसरा तुंग किल्ल्याकडे. तुंग किल्ल्याच्या रस्त्याने साधारण दीड किमी अंतरावर  जांभूळणे गाव आहे. जांभूळणे हे बेस व्हिलेज आहे. 

फलकाच्या पार्श्वभूमीवर माझा फोटो लगोलग काढून घेतला . 


वेळ  न वाया घालवता ट्रेक सुरू केला . गावातून किल्ल्याकडे जाताना गावाची झलक मोबाईल मध्ये टिपली . 


ट्रेकमार्ग सुरू झाला तोच छानशा घनदाट झाडीमधून ! बोचरी थंडी , झाडीत हलकेसे डोकावणारे सूर्य किरण आणि  वाटेवर दिसलेली विविध रंगी रानफुले असा ट्रेकचा सुरुवातीचा नजारा !

 
ह्या घनदाट झाडीतून ट्रेक करताना भारीच वाटलं 


कितीतरी ट्रेक मध्ये अशा प्रकारची झाडी अनुभवली . एकापेक्षा एक सुंदर ! मन लुभावणारी! अशा गर्द झाडीतली शांतता  म्हणजे अगदीच स्वत:ला स्वत:च्या जवळ आणण्याचा अनुभव !

साधारण अर्धा तास ह्या झाडीतून चढाई केल्यानंतर एक भलं  मोठ्ठ पठार आलं. इतकं विस्तीर्ण  पठार मी प्रथमचं पहिलं. साधारण एक किलोमीटर लांब नक्कीच असावं . हे पठार अतिशय मोहक ! पावसाळ्यात ह्या पठारापर्यंत येऊन सभोवतालचा नजारा नजरेत साठून घ्यावा. 


डोंगररांगा धुक्यात लपेटलेल्या !  कोराईगड, भातराशी चा डोंगर , विसापूर, लोहगड, कोराईगड डयूक्स नोज इ. किल्ल्याच्या रांगा चेतन ने लोकेट करून दाखवल्या . धुक्यामुळे visibility तितकीशी नसली तरी त्यामुळे "मोरगिरी" किल्लाचं  लोकेशन चांगलचं ठळक जाणवलं ! भर उन्हाळ्यात जेव्हा visibility अत्यंत स्पष्ट असते तेव्हा ह्या डोंगररांगा समजून घ्याव्यात. इतका विलोभनीय हा परिसर !  




पठारा वरून दिसणारा मोरगिरी किल्ला अगदीच दिलखेचक !


पठारावर आम्हा ट्रेक सहभागींची ओळख झाली. तीन छोटे (अर्जुन , वरद आणि साची ) 



आणि आम्ही नऊजण ! नऊ मधील सात जण साठ ते पंचाहत्तर वयोगटातील ! हा ट्रेक म्हणजे ह्या " न अवघे पाऊणशे वयमान " या पंक्तीला सार्थ करणाऱ्या "जिंदादिल " ट्रेक सहभागींची ट्रेकगाथाचं !


पठारावरून मोरगिरी किल्ल्याकडे ट्रेक चा श्री. गणेशा केला तो छोट्या अर्जुनने !


सभोवतालचा परिसर नजरेत साठवून घेत किल्ल्याची चढण जिथे सुरू होते तिथे पोहोचलो !


इथली चढण ही एकदम खड्या उंचीची ! सुरुवातीला त्याच सूंदरशा गर्द झाडीतून ! खूप सारी वाहती माती अर्थात घसारा अर्थात स्क्री! काही ठिकाणी किंचित अवघड चढण !

इथून खरी कसरत सुरू होते! किल्ल्याचा माथा गाठेपर्यंत ट्रेकर चा शारीरिक आणि मानसिक कसं लागतो ! 

सुरुवातीला एक निमुळता किंचित अवघड रॉक पॅच होता . अवघड अशा दृष्टीने की एका बाजूला खोल दरी आणि दगडाच्या हलक्याश्या खाचेत  पाय ठेवत शरीराचा तोल सांभाळायला किंचित कसं लागणारा ! आधारासाठी दोरखंड बांधलेला होता. चेतन आणि संदेश यांच्या सहकार्याने आणि मार्गदर्शनाने आम्ही ऐकऐकाने, दोघात पुरेसे अंतर ठेवतं, संयमाने तो पॅच पार केला . इथे सावधगिरी लक्षात घेता फोटो काढले नाहीत .

आतापर्यंत उन्हाचा तडाखा वाढला होता. हा रॉक पॅच  पार केल्यानंतर एका विसाव्याच्या क्षणी !


इथे काही पाण्याची टाकी बघायला मिळाली. 


इथेच आहे जाख मातेचे गुफा मंदिर ! गडमाता !


इथे अजून एक निमुळता रॉक पॅच, त्यानंतर शिडी आणि त्यानंतर गड माथ्याकडील चढाई !

हा रॉक पॅच पार करण्याचा अनुभव माझ्यासाठी एका थरारा पेक्षा कमी नव्हता ! दरीकडे निमुळता होतं जाणारा , गड कपारी आणि बांधलेल्या दोरखंडाचा आधार ! चेतनच्या  मार्गदर्शनाखाली सर्वांनी हा पॅच  लीलया पार केला. 

आता शिडी चढाई ! आमचे सात  जिंदादिल शूरवीर!


  
आणि ही मी ! फोटोसाठी सुहास्य !


शिडी  पार केल्यानंतर सात ते आठ कातळातील दगडी पायऱ्या पार केल्यावर गड माथा ! बोचरी हवा असली तरी सूर्याचे प्रखर किरण मनोदिलासा !

गड माथ्यावरून चौफेरचे दृश्य  पाहून ह्या किल्ल्याची महती लक्षात येते . माथ्यावरून दिसणार तुंग किल्ला हा लाजवाब ! टेहळणी साठी ह्या किल्ल्याचा चौफेर उपयोग होत असावा.


इथे काही दृश्य चेतनने द्रोण च्या सहाय्याने टिपली ! . 


द्रोण मार्फत घेतलेली गडाची ही काही छायाचित्रे :




द्रोण चे शूटिंग आणि त्याचा भाग होण्याचा आनंद ह्या ट्रेकच्या निमित्ताने मिळाला. 





गडअभ्यासक श्री. प्रमोद मांडे यांच्या पुस्तकात मोरगिरी किल्ल्याबद्दल थोडक्यात माहिती आहे ती अशी,



गड उतराईच्या अशाच एका मनमोहक पॅच वर अनुभवलेला सुंदर क्षण !


गड उतराईची सावधगिरी सर्वांच्याच लक्षात आलेली . कातळतील पायऱ्या, शिडीउतार  , दोन रॉक पॅचेस, उतराईच्या वाटेवर असणारा घसारा, काही ठिकाणच्या अरुंद पायवाटेवर एक बाजूला दरी तर दुसऱ्या बाजूला कातळ कपारीचा आधार ! 

शिडीउतार साठी चेतनने मला दोरखंडचे सुरक्षा कवच दिले! 

हे सर्व किल्ल्याचे कठीण मार्ग असले तरी ते सुलभ आणि सुरक्षित झाले चेतन आणि संदेश मुळे ! चेतन सारख्या एक एव्हरेस्टर ह्या कठीण गोष्टी त्याच्या तांत्रिक कौशल्याने, संयमाने, अनुभवाने  आणि मार्गदर्शने अत्यंत सुलभ केल्या ! ह्या सर्व ठिकाणी चेतन ची देहबोली, लीडरशिप अनुभवायला मिळाली हे ह्या ट्रेकला गेल्याचे वैशिष्ट्य !

सात शूरवीरांची ट्रेक दरम्यानची "जिंदादिली " अचंबित करणारी ! त्यांचा उत्साह , उमंग, प्रसन्नता, धैर्य , सकारात्मकता, समतोलपणा, एकमेकांना प्रोत्साहित करण्याची त्यावेळेची गरज, आधार देत एकमेकांना सामावून घेण्याची वृत्ती  आणि त्यातही जपलेल्या Sense of Humor ! Hats Off!!!!!

मोरगिरी ट्रेक माझ्यासाठी नेहमीच आठवणीत राहील  . ही "जिंदादिल " व्यक्तिमत्व, चेतन आणि संदेश च्या  लीडरशीप   निरीक्षणातून शिक्षण आणि बच्चे कंपनी मधील झळकलेली  " प्रगल्भता " !

अजून दोन गोष्टीमुळे हा ट्रेक विस्मरणातून जाणार नाही. प्रथमच मला झालेला उन्हाचा त्रास आणि कित्येक दिवस मनात ट्रेक करणे बंद करण्याचा विचार जो ओळख परेडच्या वेळी मी व्यक्त केला.असो. 

गड उतार झाल्यानंतर सुग्रास भोजनाचा आनंद!



भोजनानंतर चेतनने  सांगितला  त्याचा एव्हरेस्ट शिखर समिट चा अनुभव !निश्चितच सर्वांसाठीच प्रेरणादायी! 

तैलबैला च्या पार्श्वभूमीवर आम्ही सारेजण !


परतीच्या प्रवासात  सोबत आणलेला माईक हातात धरून उदय सर, औदुंबर सर आणि आशीष सर यांनी गायलेली काही सुरेख गीते,

ये राते ये  मौसम नदिका किनारा .. 
होंठोसे छुलो तून मेरा गीत अमर करदो .. 
मेरे मेहबूब कयामत होगी .. 
आने  से उसके आये  बहार .. 
मेरे नैना सावन भादो .. 
तुम भी चलो, हम भी चले......
 
म्हणजे " Cherry on the Top"!
 
मित्रहो , हा  ट्रेक चा अनुभव माझ्यासाठी अत्यंत जीवनसमृद्ध करणारा! तुम्हाला माझा  हा अनुभव नक्कीच माझ्या जीवनसमृद्धतेची कल्पना देईल अशी आशा करते !

उद्याच्या मकरसंक्रात सणाच्या तुम्हाला सर्वांना गोड शुभेच्छा!

पुन्हा भेटुच !

धन्यवाद !

------------------------------------------------------------------------------------------------
फोटो  आभार : ट्रेक टीम   
खास आभार: चेतन केतकर आणि संदेश मेहता आणि Trinity Adventure Team







किल्ले साल्हेर ट्रेक समीट , १ जानेवारी २०२३

साल्हेर किल्ला, सह्याद्री पर्वतरांगेतील महाराष्ट्रातील सर्वात उंच किल्ला, नाशिक जिल्ह्यातील सेलबारी-डोलबरी रांगेतील किल्ला, गुजरात मधील डांग आणि महाराष्ट्रातील बागलाण प्रांत यांना जोडणाऱ्या व्यापारी मार्गावरील किल्ला, सहा घाटवाटे वर लक्ष ठेवणारा हेर तो साल्हेर, भगवान परशुरामांची तपोभूमी, सह्याद्रीचे मस्तक, मराठा-मुघल रणसंग्राम, धोडप, चौल्हेर, इखारीया, मांगी-तुंगी, तांबोळ्या, न्हावीगड, हनुमान टेकडी, मुल्हेरगड, हरगड, मोरागड, सालोटा, भिलाई, पिंपळा, टकारा, गवळण सुळका इ. इथून दिसणारे किल्ले, साल्हेर विजय दिवस...

साल्हेर किल्ल्याविषयी हे सर्व गुगुल वर वाचून आणि आमचा मित्र स्वप्नील खोत ह्याला साल्हेर किल्ल्याबद्दल मनभरून बोलताना ऐकून ह्या किल्ला पाहण्याची उत्सुकता होती. पुण्यातून सहसा कोणता ट्रेक ग्रुप इथे ट्रेक आयोजित करत नाही. म्हणूनच Woods to Coast ह्या ग्रुप ने २०२३ नवीन वर्षाचा सूर्योदय साल्हेर किल्ल्यावरून अनुभवायचे ठरवले तेव्हा मी लगेच बुकिंग करून टाकले. ह्यावेळी मी प्रथमच पोर्टर कम ट्रेक सहायक हा पर्याय निवडण्याचे ठरवले. मनीषाने ने तसा तो उपलब्ध करून दिला. ह्या निवडीमागे दोन कारण होते, एकतर पुण्याहून साधारण नऊ तासांचा प्रवास करून गेल्यावर ट्रेक सहायकामुळे ट्रेक समीट होण्याची शक्यता वाढणार होती. दुसरे पहाटे चार-साडे-चारच्या अंधारात ट्रेक होणार होता. मला मदतीची गरज पडणारच होती. ती मदत हाताशीच असावी हा उद्देश होता!

शनिवार, ३१ डिंसेबर ला दुपारी २.३० च्या दरम्यान आमचा १० जणींचा ग्रुप पुण्यातून निघाला. साल्हेरवाडी या साल्हेरच्या पायथ्याच्या साल्हेर फोर्ट कॅम्प कृषी पर्यटन ला रात्री दहा वाजता पोहोचलो. रात्रीच्या कडाक्याच्या थंडीने आमचे स्वागत केले. सर्वांग थरथरंत होत इतकी प्रचंड थंडी! कुडकुडणाऱ्या कापणाऱ्या हातांनीच जेवण केलं. रात्री ११.३० वाजता झोपून पहाटे ३.३० वाजता उठून चहा घेऊन पहाटे ४.३० वाजता ट्रेक सुरु केला. नितीन माझा ट्रेक सहायक होता. एका हातात ट्रेकिंग स्टिक आणि दुसऱ्या हातात टॉर्च घेऊन ट्रेक सुरु केला. कित्येक वर्षांनी रात्रीचा ट्रेक करत होते. एक समाधान होत कि मला मदत लागेल तेव्हा नितीन बाजूलाच होता. 

गाईड आणि नितीन सोबत साल्हेर किल्ला समीटवर

काही अंतर पार केल्यानंतर मला कुठे हाताच्या आधाराची गरज पडेल हे नितीन च्याच लक्षात यायला लागलं. शक्यतो लागेल त्याच ठिकाणी त्याची मदत घेऊन मी ट्रेक करत होते. सुरुवातील कच्ची पायवाट होती. नंतर छोट्या मोठ्या दगडांचा रस्ता सुरु झाला. बांधकामाला जसे दगड लागतात तसे दगड ट्रेक वाटेवर विखुरलेले. दगडांचीच ट्रेकवाट म्हणूयात. हे दगड सुटे होते त्यांमुळे अंधारात खूप काळजीपूर्वक. घाई न करता पाउल टाकावे लागत होते. काही ठिकाणी तर चक्क निसरडे -निमुळते रॉक पॅॅचेस होते. कातळात खोदलेल्या पायऱ्या - काही पायऱ्या सहज पाय ठेवता येईल अशा तर काही थोड्या उंच. कसरत होती. कंबरेला जर्क बसला तर काय? नितीन होता त्यामुळे ती सुरक्षा मिळाली. हा किल्ला नक्की प्रकार काय आहे हा विचार करत रात्रीचा ट्रेक सुरु होता. किल्ल्याबद्दलच गूढ दिवसाच्या प्रकाशातच उलगडणार होतं!

काही दरवाज्यांचे फोटो माझ्यासाठी नितीन ने काढले. 

 

एका विसाव्याच्या क्षणी नितीन कडून माझा फोटो काढून घेतला. 

साधारण सकाळी सातच्या दरम्यान आम्ही दोघांनी चौथा दरवाजा पार केला होता. पूर्व क्षितिजावर उगवतीचे रंग /किरण पसरू लागले होते. किल्ल्याच्या माथ्यावरून नवीन वर्षाचा रविउदय  थोड्या उशिराने माझ्या नशिबात होता. म्हणून हे उगवतीचे रंग मनात आणि नवीन वर्षाच्या माझ्या आयुष्यात सामावून घेतले. 


पहाटेच्या उगवतीच्या रंगात आणि प्रकाशात साल्हेर किल्ल्याचा परिसर पाहून त्याच्या गडसमृद्धतेची कल्पना आली. किती सुळके, किल्ले ढगांच्या आणि उगवतीच्या रंगात उजळू पाहत होते. 


किल्ल्याच्या माथ्यावरून नजारा काय असेल ह्याची उत्सुकता शिगेला पोहोचली. समुद्रसपाटीपासून १५६७ मी म्हणजे ५१४१ फुट उंचीवर स्थिरावलेला हा किल्ला, त्यात रात्रीचा जवळजवळ ९ तासांचा प्रवास, फक्त सादर चार तासांची अशांत झोप. मी थकले होते. किल्ल्याच्या पठारावर आल्यावर पुन्हा भगवान परशुराम मंदिरासाठी अर्थात किल्ल्याच्या माथ्यावर चढाई! उशिराने का होईना नवीन वर्षाची सुरुवात रविकिरणांच्या आणि सूर्यदेवाच्या दर्शनाने झाली. 

ग्रुप मधील एका सखीने माथ्यावर टिपलेला हा सुंदर रवीकिरण

किल्ल्याच्या माथ्यावरील भगवान परशुरामाचे मंदिर आणि पादुकांचे दर्शन घेत नवीन वर्षाची सुरुवात!



किल्ल्याच्या माथ्यावरून दिसणारे दृश्य रादर सुंदर बागलाण प्रांत नजर स्थिरावून घेत होता. 



आमचा स्वनिल म्हणतो तसं " हे साल्हेर प्रकरण नक्की काय आहे?" हा प्रश्नच! साल्हेर किल्ला, साल्हेर किल्ल्याच्या माथ्यावरून दिसणारा गडसमृद्ध बागलाण प्रांत समजून घ्यायला किमान दोन दिवस तरी हवेत आणि हवा सोबत त्याच उंचीचा स्वप्निल सारखा एक दमदार गडअभ्यासक!

साल्हेर किल्ला समीट! मोहरले होते. समाधानाने मन फुलले होते.


Woods to Coast च्या ट्रेक आयोजक मनीषा आणि मंदिरा सोबत फोटो हा तर सार्थकतेचा क्षण!


चंदेरी ढगाच्या/धुक्याच्या  आणि सोनेरी सूर्याच्या प्रकाशात दिमाखात झळकणारा बागलाण प्रांत शांत चित्ताने नजरेत आणि मनात साठवून घेत राहिले.

ग्रुप फोटो नंतर गड उतराई चालू केली. 


गड उतराई दरम्यान तलाव, पाण्याची टाके, गुहा इ. पाहता आले. 


रेणुकामातेचे मंदिर आणि मंदिरावरील कोरीव नक्षीकाम अगदीच सुंदर!


गड उतराई वरून दिसणारा साल्हेरचा अजत्र, अवाढव्य, विस्तीर्ण गडपरीघ बघतच रहावा असा.


गड उतराईला मी आणि नितीन पुढे आलो. गड उतरताना साल्हेर किल्ल्याची, रात्रीच्या अंधारात न दिसलेली नयनमनोहरता डोळे दिपवणारी!

कातळात खोदलेल्या पायऱ्या आणि दरवाजा विलक्षणीय!


साधारण अडीच तासात गड उतराई करून खाली आलो. येताना नितीन शी छान गप्पा झाल्या. 

ट्रेक च्या आधी, ट्रेक समीट आणि ट्रेक नंतर च्या आमच्या छबी तुमच्याही मनात भरतील.


साल्हेर ट्रेक समीट माझ्यासाठी खास म्हणावा लागेल. या ट्रेक मध्ये कित्येक वर्षांनी मी रात्रीचा ट्रेक केला, सलग नऊ तास प्रवास, चार तासांची झोप असं थकवणार शेड्युल असताना चार तासांचा ट्रेक करणं हे माझ्यासाठी एक आव्हान होतं. मी समाधानी कि हे आव्हान मी लीलया पार करू शकले. अर्थात त्यात ट्रेक सहायक ही निवडलेली कार्यपद्धती खूपच कामास आली. मला हवे असेल तिथे नितीन माझ्या मदतीला शेजारीच होता. "इतका लांबचा प्रवास करून गेल्यावर ट्रेक समीट झाला नाही" हि खंत त्यामुळे वजा झाली! नितीन ने अतिशय प्रामाणिकपणे, संयमाने त्याची भूमिका पार पाडली. 

खरंतर मनात होतं कि सालोटा ट्रेक पण करता यावा. इतकं लांब जात होतो पण Woods to Coast ची ट्रेक Itinerary फक्त साल्हेर होती. मला एकदा विचार आला हि एक दिवस थांबून निदान सालोटा तरी करून याव. साल्हेर-मुल्हेर- सालोटा- हरगड-मोरगड हे सर्व करायला कदाचित मला काही दिवस थांबव लागलं असतं. शिवाय हे सर्व सलग कदाचित मी करूही शकले नसते.  एक  विचार  हा ही होता की  एका वेळी एकच किल्ला. छान वेळ देऊन बघायचा.  ही कल्पनाही  भारीच. नाही का? 

२०२३ नवीन वर्षात बागलाण प्रांतात प्रवेश आणि साल्हेर किल्ला समीट केल्यामुळे नवीन वर्षाची सुरुवात समाधानकारक झाली. महाराष्ट्रातील सर्वात उंच किल्ला समीट केल्याचे समाधान मनाशी बाळगत पुणे गाठले. 

आमचा मित्र स्वप्नील त्याच्या एका पोस्ट मध्ये म्हणतो,


ह्याच बागलाण प्रांतात माझा प्रवेश झाला हा क्षण माझ्यासाठी लाख मोलाचा! 

साल्हेर ट्रेक समीट चा माझा अनुभव वाचल्याबद्दल धन्यवाद!

फोटो आभार: ट्रेक टीम आणि नितीन शिंदे

तुम्हाला नवीन वर्षाच्या खूप साऱ्या शुभेच्छा!