दिलखेचक सोंडाई किल्ला ! ट्रेक विथ गिरीप्रेमी, २१ जुलै २०१९

साधारण दोन वर्षापासून सोंडाई किल्ला पाहण्याची मनीषा बाळगून होते. किल्ला सोपा आहे , Off beat आहे, पावसाळ्यात किल्ल्यावरून मनमोहक निसर्गाविष्कार दिसतो असं बरच काही ऐकून होते!

गिरीप्रेमी तर्फे होणाऱ्या निसर्गानंद ट्रेक ग्रुप मधे सोंडाई किल्ल्याची पोस्ट वाचली. माझ्यासाठी जणू दुग्धशर्करा योग जुळून आला.

सोंडाई किल्ला पाहण्याची मनीषा पूर्ण होणार आणि तीही गिरीप्रेमी संस्थेबरोबर...और क्या चाहिये?
वेळ न दवडता ट्रेकच्या सर्व प्रक्रिया पूर्ण केल्या.

प्रसाद जोशी, मा. एव्हरेस्ट, मा. धौलागिरी, मा. कांचनजुंगा सारखे अतिउंच शिखर समीटर आमच्यासोबत ट्रेक ला आहे हे कळल्यावर तर दुग्धशर्करा योग प्रबळ झाला.

रविवार, २१ जुलैची वाट पाहू लागले....

बुधवार, १७ तारखेला एका मैत्रिणीचा फोन आला. ती एकखांबी उत्तम ट्रेक ऑर्गनायझर! साधारण बत्तीस जणांचा ग्रुप घेऊन चावंड, कुकडेश्वर मंदिर आणि नाणेघाट असा प्रोग्रॅम तिने ठरवलेला. सहकार्यासाठी तिने विनंती केली. मी होकार दिला खरा. पण मनात धाकधूक. शनिवारी चावंड इ. करून रविवारी ट्रेक माझ्याकडून होईल का? की यावेळी हातात आलेली संधी निसटणार?

शनिवारचा प्रोग्रॅम उत्तम पार पडला होता तरी घरी यायला जवळजवळ मध्यरात्र झाली. मैत्रिणीला हळहळ वाटली. तिच्यामुळे माझा रविवारचा ट्रेक बारगळतोय की काय. मी ही आशा जवळजवळ सोडलीच. घरी आल्यावर एक निश्चय केला. उद्याचा ट्रेक करायचाच. गाडीत झोपेन, हळूहळू ट्रेक क्रेन, सोमवारी सुट्टी घेईन.. काहीही करेन.पण आलेली ही संधी सोडणार नाही.

रात्री फक्त साडे-चार तासांची झोप मिळाली. सुदैवाने सलग शांत झोप लागली. ४.३० च्या गजराने उठून, आवरून रविवारी सकाळी ६ वाजता फर्ग्युसन कॉलेज गेट ला हजर झाले.

साधारण पावणेसात ला टीमचे ट्रेकसाठी प्रस्थान झाले. पुणे-मुंबई द्रुतगती मार्गाने, खोपोली, खालापूर, बोरगाव, सोंडेवाडी असा प्रवास करून (नाश्त्याला मध्यांतर झाले ते कर्जत फाट्यावरील पूर्वा व्हेज मधे) पायथ्याशी, सोंडेवाडीत आलो.

प्रवासात झोपण्याचा प्रयत्न केला. झोप आली नाही पण डोळे मिटून शांत बसून राहिल्याने ताजीतवानी झाली. ट्रेक साठी सज्ज झाले म्हणा ना.....

पुणे आणि मुंबई वरून आलेली आमची ७२ जणांची सहभागी टीम होती.

सोंडेवाडी! एक टुमदार वाडी. खरं तर आदिवासी पाडा! ठाकर समाजाच्या आदिवासी लोकांची वसाहत! पाड्यातील नजरेच्या टप्प्यात आलेली घरे अतिशय आखीव-रेखीव! फरशा किंवा शेणाने सारवलेली भली मोठी ओसरी पाहून तर माझे मन हरखून गेले.   घरांंगण एकदम स्वच्छ, नीटनेटक आणि आटोपशीर!

वाडीतून दिसला दिलखेचक सोंडाई किल्ला !





गिरीप्रेमी टीमची ओळख परेड झाली. अभिजित बेल्हेकर सर, दिनेश कोतकर, अंकित सोहोनी, लोकेश शिंदे, अतुल मुरमुरे, विशाल कडुस्कर, रोहन देसाई, सुयश मोकाशी, धनंजय मदन, ऐश्वर्या घारे, अंजली केळकर......

प्रसाद जोशी यांच्या असण्याने दुग्धशर्करा योग प्रबळ झालेला. नुकत्याच झालेल्या मा. कांचनजुंगा इको एक्सपीडीशन मधील त्याच्या सोबतचा समीटर जितेंद्र गवारे देखील ह्या ट्रेक ला आम्हाला साथ देणार आहे हे कळल्यावर तर असे वाटले की "सबूरी का फल इतना भी मिठा हो सकता है?"

प्रसाद, जितेंद्र, अभिजित सर या सर्वांसोबत गप्पागोष्टी !

ट्रेक संस्मरणीय होणार हे नक्की होतं.

सोंडाई किल्ला! समुद्रसपाटीपासून साधारण १२०० फुट उंच.किल्ल्यावर देवीआई ची प्रतिमा आहे. किल्ल्याचा आकार सोंडेसारखा आहे. पायथ्याच गाव सोंडेवाडी. म्हणून किल्ल्याचे नाव सोंडाई!



किल्ल्यावर जसे सोंडेवाडीतून जाता येते तसेच वर जाता येते वावर्ले गावातून.

सोंडाई किल्ला दिलखेचक! वावर्ले आणि मोरबे धरणाचा विस्तृत जलाशय, कर्जत परिसर, किल्ल्यावर जाईपर्यंत साथ देणारा इर्शाळगड आणि प्रबळगड, धुक्यातूनही आपले लाजवाब दर्शन देणारे माथेरानचे विस्तीर्ण पठार आणि हिरवाईने नटलेले असंख्य डोंगर-दऱ्या!

कोकण-मुंबई जवळ असल्याने ह्युमीड हवामान, रणरणतं ऊन! "पाणी प्या, चालण्यात रिदम ठेवा, सभोवतालच्या परिसराचे निरीक्षण करा, कमी बोला" सफरचंद आणि चिक्की बार सोबतच अभिजित सरांच्या सूचना ऐकत सोंडाई किल्ल्या ट्रेक सकाळी दहा वाजता सुरु झाला.

सुरुवातीला दगडी खापऱ्यांंची  पायवाट. हलकासा चढ......हळूहळू चढाई वाढत गेली....

कालच्या ट्रेकमुळे अपुरी झोप, थकलेलं शरीर....त्यात ह्युमीड हवामान, रणरणतं ऊन...घामाच्या धारा हलकेच वाहू लागल्या....

ठरवलं की पायाकडे/जमिनीकडे पाहत चालायचं...किल्ल्याच्या माथ्याकडे नजर टाकायचीच नाही....

अभिजित सर आणि धनंजय सर पुढे होते. आलेल्या पठारावर पाणी पिण्यासाठी ब्रेक घेत होते.

मागच्या काही दिवसात पाऊस झालेला ...काही दगड ओलसर आणि शैवाल स्थिरावलेले..

चढ तसा अंगावर येणारा नव्हता.. अशातच एक कातळटप्पा समोर आला. पार करायला किंचित कठीण! उतरता पाषाण, किंचित ओलसर, शैवालाने माखलेला, उंचीला कमी त्यामुळे काळजी घेतली नाही तर डोके आपटण्याची जास्त शक्यता....

धनंजय सरांनी मला हाताचा आधार दिला . दगडमातीची खाच डोक्याला लागणार नाही याची काळजी घेत आणि दोन्ही हात दगडमातीच्या खाचेवर ठेऊन आधार घेत, चित्त एकाग्र करून टप्पा पार केला!

पुढे असेच दोन टप्पे आले. एका बाजूला दरी आणि हा निसटता पाषाण !

किल्ल्यावर जाताना दोन पठार लागले. शिड्या खालचे पठार जणू निसर्गठेवाच! सभोवतालचा परिसर मनमोहक!

ह्या पठारावरून सोंडाई किल्ल्याचा शिडीवरून जाणारा माथा बेमालूम "दिलखेचक"!




पहिली शिडी चढून गेला की डावीकडे दोन पाण्याची टाकी आहेत.



पाणी वाहून जायला पन्हाळी



दुसरी शिडी चढून गेल्यावर आहे उजवी कडे दिसले पाण्याचे जोड खांब टाके! पाण्याच्या टाक्याला दगडी खांबाचा आधार दिलेला!



आता तिसरी शिडी लागली. जी जात होती थेट गडमाथ्यावर!



गडमाथा अगदी छोटा!



गडमाथा सूचक लोखंडी काठीवर फडकणारा भगवी पताका! माथ्यावर एका झाडावरअसंख्य घंटाचा जुडगा लटकलेला .



झाडाखाली विसावलेली सोंडाई देवीची प्रतिमा!




सभोवताली नजर टाकली तर हिरवाई ओढलेले डोंगर आणि दऱ्या. दूरवर दिसणारा इर्शाळगड, प्रबळगड, माथेरान, मोरबे धरण  आणि वावर्ले जलाशय!




किल्ल्याला तटबंदी नाही की नाही काही दुर्गावशेष की प्रवेशद्वार!

सोंडाई हा टेहळणीचा किल्ला!

पायथ्याशी राहणाऱ्या ठाकर समाजाच्या सोंडाई देवीचे स्थान!

दुसऱ्या शिडीवरून एका डोंगराच्या बाजूला किंचित विलग एक ठेंगणा डोंगर सुळका दिसतो. गावकरी त्याला सोंडाई देवीचा भाऊ म्हणतात/मानतात.



माथ्यावर विसावल्यावर अभिजित सरांनी किल्ल्याची पार्श्वभूमी सांगितली. सातवाहन काळात जो व्यापार चालत असे त्याच्या पार्श्वभूमीवर लेणी (शेल्टर), किल्ले (पोलीस स्टेशन) आणि व्यापारी मार्ग  त्यांची स्थापना कशी झाली याबद्दलचे सोप्या भाषेत विवेचन सरांनी दिले.

साधारण साडे-बारा च्या सुमारास किल्ले उतराईला सुरुवात केली. एकदम हळूहळू शरीराच्या गतीचा अंदाज घेत उतराई करून दीडच्या सुमारास सोंडेवाडीत परत आलो.

उन्हाने शरीराची लाही लाही झालेली. त्यामुळे शरीर अतिशय थकलेले. सोंडेवाडीत एका समाजमंदिरात विश्रांती घेतली. १५-२० मी डोळे मिटून स्वस्थ बसून राहिले. हळहळू हृदयाची धडधड कमी होत गेली, दम कमी होत गेला, स्फुरण पावलेल्या नसा शांत होत गेल्या, घामाच्या ओलसर धारा कोरड्या होत गेल्या, दारातून आलेल्या वाऱ्याच्या झुळुकीने शीण नाहीसा होत गेला!

चविष्ट जेवणाने उर्जा मिळाली.

प्रसाद आणि जितेंद्र च्या एक्सपीडीशन च्या अनुभव कथन आणि प्रश्न-उत्तराच्या सेशन मुळे स्फूर्ती मिळाली, प्रेरणा मिळाली, प्रोत्साहन मिळाले!



जितेंद्र ने माझ्या ट्रेकच्या स्टाईलच कौतुक केल्याने "माझी उंची माझ्याच नजरेतून वाढली"!

क्षणभर विचार आला की ट्रेकला नसते आले तर मी काय गमावले असते?

गिरीप्रेमी टीम सोबत ट्रेक! एक पर्वणी! एक शिकवण!

ट्रेक त्यांनी ज्या पद्धतीने मॅॅनेज केला ते पाहणे /अनुभवणे एक शिक्षण!

प्रत्येक कठीण टप्प्यावर मार्गदर्शन करायला, सहकार्य करायला हजर आणि तत्पर! एकदम शोधक नजर! त्यांचा आजूबाजूला असणारा वावर, जेस्चर, प्रोत्साहन अनुभवून असं वाटलं "अरे हे लोकं आपल्यासोबत असतील तर जगातले कुठलेही शिखर चुटकीसरशी सर होईल"! ही जादू, हा आत्मविश्वास, हे मनोबल, ही प्रेरणा, हा पाठिंबा देण्याची कमाल ह्या सर्वजणांमधून मिळाली!

माझी उंची माझ्याच नजरेतून वाढली! लागोपाठ दोन दिवस ट्रेक मला वाटत मी प्रथमच केले.  माझीच क्षमता मला आजमावता आली! पुढचा ट्रेक करण्यासाठी मनोबल उंचावले!

सबूरीस भाग पडलेल्या सोंडाई किल्ल्याने संस्मरणीय असे आतोनात आत्मिक समाधान दिले!



सोमवारी सुट्टी घेऊन विश्रांती घेतली. अनुभवकथनाची रूपरेषा मनात साकारली.

तेच अनुभवकथन खास तुमच्यासाठी!
आवडले का? वाचून नक्की सांगा.
पुन्हा भेटूच.....




🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺


4 comments:

उमेश झिरपे said...

खूप छान वर्णन केले आहे. अभिनंदन
अशीच भटकंती करीत राहा या साठी शुभेच्छा...

Purushottam said...

खुप सुंदर वर्णन अभिनंदन

Vinit Date said...

एक छान, आटोपशीर आणि सुंदर ब्लॉग! लिहते राहा आणि आमच्यासारख्यांना लिहण्यासाठी प्रेरणा देत राहा.
आम्ही साधारण ४ वर्षापूर्वी सोंडाई किल्ल्यावर गेलेलो असेच पावसळ्यात तेव्हा आम्हाला शिडी सुरु होते तिथेच बूट/शूज काढायला लावले होते स्थानिकांनी. याच कारण म्हणजे हा देवीचा डोंगर आहे त्यामुळे चप्पल/बूट घालून पायऱ्या चढायच्या नाहीत. तुम्हाला आला का असा काही अनुभव?

Ishwar Gaikwad said...

छानच, सविता! सोंडाई तसा छोटाच पण अतिशय सुंदर गड! पण 'सुपर'मंडळींच्या सान्निध्यात तुला तो करायला मिळाला, हे खरं तर 'सुप्रीम' भाग्यच! मला तर वाचतानाच तसा फील आला.. तू तर सोबतच केलास.. हेवा वाटला तुझा. नशीबवान आहेस!